Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych – najważniejsze zasady
Polska „konstytucja” ADR/RID/ADN/ICAO-TI/IMDG: reguluje bezpieczny przewóz towarów niebezpiecznych wszystkimi głównymi gałęziami transportu na terytorium RP, chroniąc ludzi, mienie i środowisko.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (Dz.U. z 2024 r. poz. 643). Ustawa wdraża i odsyła do przepisów międzynarodowych: ADR (drogowy), RID (kolej), ADN (żegluga śródlądowa), ICAO-TI/IATA (lotniczy) oraz IMDG (morski).
Zakres stosowania
- Transport drogowy: pojazdy ADR, jednostki transportowe, tunele, miejsca załadunku/rozładunku.
- Transport kolejowy: przewóz RID, wagony-cysterny, bocznice i terminale.
- Wody śródlądowe: przewóz ADN, jednostki pływające, porty rzeczne.
- Transport lotniczy: ICAO-TI/IATA DGR – ograniczenia lotnicze, deklaracje nadawcy.
- Transport morski (w części krajowej): IMDG – klasyfikacja, pakowanie, sztauowanie.
Uczestnicy i ich obowiązki (w skrócie)
- Nadawca: właściwa klasyfikacja, opakowanie, oznakowanie, dokumentacja przewozowa.
- Przewoźnik: sprawny i zgodny środek transportu, wyposażenie ADR (m.in. gaśnice, środki ochrony), przeszkoleni kierowcy.
- Pakujący / napełniający / załadowca: użycie dopuszczonych opakowań/IBC/cystern, kontrola stanu technicznego, prawidłowe napełnienie i zabezpieczenie ładunku.
- Odbiorca: niezwłoczne zdjęcie oznakowania po rozładunku, czyszczenie/odkażanie gdy wymagane.
- Doradca DGSA: obowiązkowy u większości przedsiębiorców – nadzór nad zgodnością, szkolenia, roczne sprawozdania, analiza zdarzeń.
Bezpieczeństwo i środowisko
- Zasada minimalizacji ryzyka: dobór trasy, ograniczenia tunelowe, planowanie postojów.
- Oznakowanie i informacja: numery UN, nalepki ostrzegawcze klas zagrożenia, tablice barwy pomarańczowej, karty charakterystyki.
- Gotowość na awarie: instrukcje pisemne (tzw. ADR), środki do ograniczenia rozlewu i skażenia, obowiązek zgłaszania poważnych zdarzeń.
- Ochrona środowiska: wymagania dla urządzeń ciśnieniowych i cystern, zakazy mieszania odpadów niezgodnych, procedury dekontaminacji i czyszczenia.
Szkolenia i dokumentacja
- Szkolenia: ogólne, stanowiskowe oraz specjalistyczne (np. dla kierowców ADR, personelu lotniczego/morskiego).
- Dokumenty przewozowe: m.in. opis towaru (UN, prawidłowa nazwa przewozowa, klasa, grupa pakowania), ilość, kod ograniczeń tunelowych, ewentualne zezwolenia.
Nadzór i kontrola
- Organy: Minister Infrastruktury (koordynacja), TDT (dozór techniczny cystern i butli), ITD i Policja (kontrole drogowe), UTK (kolej), organy żeglugi śródlądowej i lotniczej, PSP (ratownictwo chemiczne), KAS/Straż Graniczna – w zakresie właściwości.
- Odpowiedzialność: kary administracyjne i wykroczenia za naruszenia (np. brak oznakowania, dokumentów, szkoleń czy niesprawny sprzęt).
Dlaczego to ważne?
- Ochrona życia i zdrowia: ograniczanie ryzyka pożaru, wybuchu, skażenia.
- Ochrona środowiska: zapobieganie wyciekom i skażeniom gleby, wód i powietrza.
- Ciągłość biznesu: zgodność prawna to mniej przestojów, kar i strat – a więcej spokoju ducha (i księgowej).
Opracowanie redakcyjne.
