Wymagania ADR dla MEMU — mobilne jednostki wytwarzania materiałów wybuchowych

MEMU (Mobile Explosives Manufacturing Unit) to pojazd-zabudowa przystosowana do przewozu komponentów materiałów wybuchowych i ich wytworzenia na miejscu robót strzałowych — zgodnie z ADR. W skrócie: fabryka na kołach, ale pod bardzo surowym nadzorem.

Kiedy mówimy o MEMU?

• Gdy jednostka przewozi oddzielnie składniki (np. utleniacze, paliwo, dodatki) i jest wyposażona w instalacje do dozowania/mieszania na miejscu użycia.
• Gdy przewóz dotyczy komponentów i/lub półproduktów, a nie gotowych materiałów wybuchowych w opakowaniach (te ostatnie to domena pojazdów EX/II lub EX/III).
• Gdy zabudowa i eksploatacja spełniają wymagania części 6 i 9 ADR dedykowane dla MEMU (konstrukcja, wyposażenie, badania, dopuszczenie).

Główne elementy MEMU (wysoki poziom)

• Zbiorniki/pojemniki na poszczególne komponenty (utleniacz, paliwo, woda/dodatki) wraz z armaturą.
• Systemy dozowania i mieszania pozwalające wytworzyć produkt końcowy bezpośrednio w miejscu użycia.
• Instalacje pomocnicze: zasilanie, sterowanie, ewentualne ogrzewanie/utrzymanie parametrów, systemy bezpieczeństwa i awaryjnego odcięcia.

Wymagania techniczne (wybrane, zgodnie z ADR)

• Konstrukcja i materiały: kompatybilność chemiczna wszystkich części mających kontakt z komponentami; odporność mechaniczna; zabezpieczenie przed korozją; zawory i króćce tak, by ograniczać ryzyko wycieku oraz umożliwiać bezpieczne odpowietrzanie.
• Mocowanie i stateczność: zbiorniki i podzespoły trwale mocowane do ramy; spełnienie wymagań stateczności dla pojazdów z zabudowami zbiornikowymi (testy/wytyczne z części 9 ADR), w tym ochrona tylna (zderzak) tam, gdzie wymagane.
• Instalacja elektryczna: zgodna z działem 9.2 ADR; prowadzenie przewodów i zabezpieczenia przed uszkodzeniem; wyłącznik główny prądu dostępny z kabiny i zabezpieczony przed przypadkowym użyciem; obwody pomocnicze z odpowiednimi zabezpieczeniami.
• Ogrzewanie i utrzymanie parametrów (jeśli występuje): systemy ogrzewcze z możliwością natychmiastowego odcięcia (z kabiny i z zewnątrz), z osłonami termicznymi i blokadami uniemożliwiającymi niekontrolowany wzrost temperatury.
• Systemy awaryjne: szybkie odcięcie zasilania, zatrzymanie pomp/dozowania, zatrzymanie ogrzewania; oznakowane i łatwo dostępne elementy sterowania awaryjnego.
• Zapobieganie zapłonowi/rozkładowi: separacja źródeł ciepła od instalacji produktowych; ekranowanie układu wydechowego i elementów o wysokiej temperaturze; uziemianie/połączenia wyrównawcze tam, gdzie wymagane.
• Oznakowanie i informacja: tablice barwy pomarańczowej oraz nalepki/znaki odpowiednie dla przewożonych komponentów (zgodnie z tabelą A ADR); instrukcje pisemne dla kierowcy na pokładzie.

Dokumenty i dopuszczenia

• Świadectwo dopuszczenia pojazdu ADR z wpisem MEMU (ważność co do zasady 1 rok; przedłużenie po corocznym badaniu ADR).
• Badania zbiorników i urządzeń zgodnie z częścią 6 ADR (terminy, próby, certyfikaty materiałowe).
• Dokumentacja przewozowa zgodna z ADR (UN, prawidłowa nazwa przewozowa komponentów, ewentualne kody cystern/pojemników).

Wymagania personalne i organizacyjne

• Kierowca: ważne zaświadczenie ADR (co najmniej szkolenie podstawowe; często wymagane szkolenia specjalistyczne zgodne z zakresem przewożonych klas).
• Personel MEMU: przeszkolenie stanowiskowe w zakresie obsługi urządzeń, procedur bezpieczeństwa, reagowania awaryjnego i wymogów ADR.
• Procedury: instrukcje operacyjne, procedury czystości i kompatybilności składników, plan reagowania na awarie, zasady bezpiecznego postoju i nadzoru.

Checklist „przed wyjazdem” (w skrócie)

1. Ważne świadectwo MEMU oraz aktualne protokoły badań zbiorników/urządzeń.
2. Szczelność armatury i stan mocowań; osłony termiczne i przegrody od źródeł ciepła.
3. Sprawny wyłącznik główny, odcięcia awaryjne pomp/dozowania/ogrzewania.
4. Dokumentacja ADR (w tym instrukcje pisemne) i wymagane wyposażenie awaryjne na pokładzie.
5. Przeszkolenie załogi i omówienie procedur na miejscu (wytwarzanie wyłącznie w miejscu użycia, zgodnie z instrukcjami i przepisami).

Uwaga praktyczna: MEMU nie służy do „produkcji w trasie”. Wytwarzanie materiału wybuchowego odbywa się wyłącznie na miejscu użycia, według zatwierdzonych procedur — w przeciwnym razie zamiast szybkiego strzału może być szybkie „ojej”.