Kobalt i jego związki – składnik z Załącznika nr 4 do ustawy o odpadach
Kobalt (Co) oraz jego związki są szeroko stosowane w przemyśle – zwłaszcza w produkcji akumulatorów, farb, katalizatorów i stopów metali. Jednak z powodu właściwości toksycznych i uczulających, zostały ujęte w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach jako składniki nadające odpadom charakter odpadów niebezpiecznych.
Gdzie mogą występować kobalt i jego związki?
- W akumulatorach litowo-jonowych (zwłaszcza w pojazdach elektrycznych)
- W farbach i pigmentach kobaltowych (np. niebieski kobaltowy)
- W katalizatorach stosowanych w przemyśle petrochemicznym
- W stopach metali o wysokiej odporności cieplnej (lotnictwo, przemysł kosmiczny)
- W ceramice i szkłach technicznych
Dlaczego kobalt i jego związki są szkodliwe?
Związki kobaltu mogą wykazywać toksyczność ostrą oraz działanie uczulające i rakotwórcze:
- Silnie uczulają drogi oddechowe i skórę (alergeny zawodowe)
- Mogą powodować astmę zawodową
- Sklasyfikowane jako prawdopodobnie rakotwórcze dla ludzi (grupa 2B według IARC)
- Toksyczne dla środowiska wodnego
- Wysoka mobilność związków kobaltu może prowadzić do skażenia wód gruntowych
Zasady przechowywania i transportu
Odpady zawierające kobalt powinny być objęte reżimem postępowania z odpadami niebezpiecznymi:
- Magazynowanie w szczelnych, suchych i oznakowanych pojemnikach
- Unikanie kontaktu z wodą i utleniającymi substancjami chemicznymi
- Transport zgodnie z przepisami ADR (jeśli dotyczy – w zależności od formy chemicznej)
- Obowiązkowe środki ochrony indywidualnej dla osób mających kontakt z odpadem
Metody recyklingu i unieszkodliwiania
Kobalt jako pierwiastek cenny i strategiczny może być efektywnie odzyskiwany:
- Odzysk z zużytych akumulatorów litowo-jonowych (procesy hydrometalurgiczne i pirometalurgiczne)
- Odzysk ze stopów i narzędzi twardych (np. z przemysłu narzędziowego)
- Stabilizacja chemiczna i składowanie w formach nieprzyswajalnych dla środowiska
- Spalanie odpadów organicznych zawierających związki kobaltu w wyspecjalizowanych instalacjach
Zarówno ze względów środowiskowych, jak i ekonomicznych, recykling kobaltu z odpadów przemysłowych staje się coraz bardziej powszechny i pożądany.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.
