Farmaceutyki oraz związki stosowane w medycynie lub w weterynarii – składnik z Załącznika nr 4 do ustawy o odpadach
Farmaceutyki oraz związki stosowane w medycynie i weterynarii to szeroka grupa substancji aktywnych wykorzystywanych do leczenia, profilaktyki oraz diagnostyki chorób ludzi i zwierząt. W formie odpadowej stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego i środowiska, dlatego zostały ujęte w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach jako substancje, których obecność kwalifikuje odpady jako niebezpieczne.
Gdzie mogą występować farmaceutyki w odpadach?
- W przeterminowanych lub niezużytych lekach z gospodarstw domowych
- W odpadach szpitalnych i klinicznych (zużyte ampułki, resztki preparatów, kroplówki)
- W odpadach z gabinetów weterynaryjnych i lecznic zwierząt
- W pozostałościach po produkcji leków i suplementów diety
- W ściekach i osadach z oczyszczalni ścieków – jako pozostałości farmaceutyków wydalanych z organizmu
Dlaczego farmaceutyki są szkodliwe?
- Mogą prowadzić do rozwoju antybiotykoopornych szczepów bakterii w środowisku
- Niektóre leki hormonalne zakłócają gospodarkę hormonalną organizmów wodnych (np. zmiany płci u ryb)
- Farmaceutyki w wodach pitnych mogą mieć wpływ na zdrowie ludzi – zwłaszcza dzieci i osób starszych
- Wiele leków jest toksycznych w małych dawkach (np. cytostatyki, leki przeciwpadaczkowe, psychotropy)
- Skumulowane działanie wielu substancji może być nieprzewidywalne
Zasady przechowywania i transportu
- Farmaceutyki należy przechowywać w zamkniętych, oznaczonych pojemnikach zabezpieczonych przed dostępem osób nieuprawnionych
- Nie należy ich mieszać z innymi odpadami komunalnymi
- W punktach aptecznych i leczniczych powinny znajdować się specjalne pojemniki na leki przeterminowane
- Transport jako odpady medyczne lub niebezpieczne – zgodnie z przepisami ADR (zwykle klasy 6.1 lub 6.2)
- Wymagana pełna dokumentacja transportowa i ewidencja BDO
Metody unieszkodliwiania i przetwarzania
- Spalanie w wysokotemperaturowych piecach do odpadów niebezpiecznych (minimum 1100°C)
- Unieszkodliwianie termiczne z odzyskiem energii – R1 (jeśli dopuszczone prawnie)
- Zakaz składowania farmaceutyków na tradycyjnych składowiskach bez wcześniejszego przetworzenia
- Odrzuty z produkcji leków poddawane są często procesom dekontaminacji lub chemicznego rozkładu
Farmaceutyki i związki lecznicze, choć niezbędne w medycynie i weterynarii, stanowią poważne wyzwanie dla gospodarki odpadami. Wymagają bezpiecznego zbierania, nadzoru i odpowiedniego unieszkodliwiania, aby zapobiegać ich wpływowi na zdrowie ludzi i środowisko.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.