Kreozoty – składnik z Załącznika nr 4 do ustawy o odpadach
Kreozoty to mieszaniny wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), uzyskiwane głównie jako produkt uboczny destylacji smoły węglowej. Są powszechnie stosowane jako środki impregnujące drewno, ale ze względu na swoją toksyczność, trwałość w środowisku i działanie rakotwórcze zostały ujęte w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach jako składnik kwalifikujący odpady jako niebezpieczne.
Gdzie mogą występować kreozoty?
- W zużytych podkładach kolejowych impregnowanych kreozotem
- W słupach teletechnicznych i energetycznych zabezpieczonych przed rozkładem biologicznym
- W pozostałościach po produkcji lub regeneracji smoły węglowej
- W odpadach z warsztatów zajmujących się konserwacją drewnianych konstrukcji przemysłowych
- W glebie i osadach zanieczyszczonych w wyniku długotrwałego kontaktu z elementami nasączonymi kreozotem
Dlaczego kreozoty są szkodliwe?
- Zawierają związki rakotwórcze, takie jak benzo(a)piren
- Powodują podrażnienia skóry, oczu i dróg oddechowych
- Toksyczne dla organizmów wodnych – bioakumulują się i powodują długotrwałe skutki ekologiczne
- Trudno ulegają biodegradacji, mogą zalegać w glebie przez dziesięciolecia
- W przypadku spalania w niekontrolowanych warunkach – emisja dioksyn i furanów
Zasady przechowywania i transportu
- Przechowywać w szczelnych, niepalnych pojemnikach, z dala od źródeł ciepła i promieniowania UV
- Nie przechowywać w pobliżu materiałów chłonnych (ziemia, drewno, tekstylia)
- Transport zgodny z ADR – zwykle klasa 6.1 (substancje trujące) lub 9 (inne niebezpieczne)
- Wymagane oznaczenie GHS: GHS06 (toksyczność ostra), GHS08 (rakotwórczość), GHS09 (zagrożenie dla środowiska)
- Zachować szczególną ostrożność przy załadunku i rozładunku drewnianych elementów impregnowanych
Metody unieszkodliwiania i przetwarzania
- Spalanie w instalacjach do termicznego przekształcania odpadów niebezpiecznych (z kontrolą emisji WWA)
- Zagęszczanie i przekazanie do wyspecjalizowanego recyklera (np. odzysk smoły)
- W przypadku drewna impregnowanego – zakaz składowania bez wcześniejszego przetworzenia
- Rekultywacja gleby zanieczyszczonej kreozotem możliwa tylko przy zastosowaniu technologii termicznej lub bioremediacji kontrolowanej
Kreozoty, mimo skuteczności w ochronie drewna, należą do jednych z najbardziej trwałych i toksycznych zanieczyszczeń organicznych. W gospodarce odpadami ich obecność wymaga szczególnej uwagi i zastosowania odpowiednich technologii unieszkodliwiania.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.
