Rozpuszczalniki organiczne (z wyjątkiem halogenowanych) – składnik z Załącznika nr 4 do ustawy o odpadach
Rozpuszczalniki organiczne (niehalogenowane) to substancje chemiczne zawierające węgiel i wodór (często także tlen lub azot), używane do rozpuszczania, ekstrakcji lub czyszczenia. Zaliczają się do nich m.in. alkohole, ketony, estry, etery i węglowodory aromatyczne. Choć nie zawierają halogenów, mogą być łatwopalne, toksyczne oraz szkodliwe dla zdrowia i środowiska. Dlatego zostały ujęte w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach jako składniki mogące kwalifikować odpady jako niebezpieczne.
Gdzie mogą występować rozpuszczalniki organiczne?
- W odpadach z przemysłu lakierniczego, farbiarskiego i poligraficznego
- W zużytych środkach czyszczących i odtłuszczających (np. aceton, izopropanol, toluen)
- W odpadach z produkcji kosmetyków i farmaceutyków
- W opakowaniach po klejach, farbach, lakierach i żywicach
- W pozostałościach z laboratoriów chemicznych
Dlaczego są niebezpieczne?
- Wiele z nich jest łatwopalnych lub wybuchowych – stwarzają ryzyko pożaru
- Opary mogą działać narkotycznie, powodując zawroty głowy, senność i zaburzenia koordynacji
- Długotrwałe narażenie może prowadzić do uszkodzeń wątroby, nerek i układu nerwowego
- Niektóre (np. benzen) są rakotwórcze lub mutagenne
- Szkodliwe dla środowiska wodnego – mogą przedostawać się do wód gruntowych i gleb
Zasady przechowywania i transportu
- Przechowywać w szczelnych, ognioodpornych pojemnikach, z dala od źródeł ciepła i otwartego ognia
- Zapewnić odpowiednią wentylację w miejscu magazynowania
- Transport zgodnie z ADR – zazwyczaj klasa 3 (ciecze łatwopalne)
- Oznaczenia GHS: GHS02 (łatwopalne), GHS07 (drażniące), GHS08 (działanie przewlekłe)
- Wymagane środki ochrony osobistej: rękawice, maski z filtrem organicznym, odzież ochronna
Metody unieszkodliwiania i przetwarzania
- Spalanie w instalacjach do termicznego przekształcania odpadów niebezpiecznych
- Destylacja i odzysk rozpuszczalników (recykling rozpuszczalnikowy)
- Nie wolno wylewać do kanalizacji, gleb czy zbiorników wodnych
- Odpady należy prowadzić z ewidencją BDO i stosownym kodem (np. 14 06 04*)
- Zużyte pojemniki również traktować jako odpady niebezpieczne
Niehalogenowane rozpuszczalniki organiczne są powszechnie używane w wielu sektorach przemysłu, ale ich właściwości fizykochemiczne sprawiają, że przy nieodpowiednim postępowaniu stanowią poważne zagrożenie dla ludzi i środowiska. Właściwa gospodarka tymi odpadami to klucz do zrównoważonej produkcji i bezpieczeństwa pracy.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.
