Halogenowane rozpuszczalniki – składnik z Załącznika nr 4 do ustawy o odpadach
Halogenowane rozpuszczalniki to grupa związków organicznych zawierających atomy fluoru, chloru, bromu lub jodu, które są powszechnie stosowane jako środki czyszczące, odtłuszczające i ekstrakcyjne w wielu gałęziach przemysłu. Ze względu na toksyczność, trwałość w środowisku oraz potencjalne działanie rakotwórcze i mutagenne zostały ujęte w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach jako substancje powodujące zakwalifikowanie odpadów jako niebezpieczne.
Gdzie mogą występować halogenowane rozpuszczalniki?
- W odpadach z przemysłu elektronicznego i metalowego (np. po procesach odtłuszczania)
- W zużytych środkach do czyszczenia elementów precyzyjnych i optycznych
- W farbach, lakierach, zmywaczach i preparatach laboratoryjnych
- W laboratoriach chemicznych i farmaceutycznych (pozostałości po ekstrakcjach i reakcjach chemicznych)
- W opakowaniach i zbiornikach po rozpuszczalnikach przemysłowych
Dlaczego są niebezpieczne?
- Działają toksycznie na ośrodkowy układ nerwowy i wątrobę
- Niektóre z nich (np. chloroform, trójchloroetylen) są podejrzewane o działanie rakotwórcze
- Trwałe w środowisku – mogą zanieczyszczać glebę i wody gruntowe
- Lotne związki organiczne (LZO) – przyczyniają się do powstawania ozonu troposferycznego
- Toksyczne dla organizmów wodnych, z możliwością bioakumulacji
Zasady przechowywania i transportu
- Przechowywać w szczelnych, nieprzepuszczalnych pojemnikach odpornych na korozję i promieniowanie UV
- Chronić przed wysoką temperaturą i ogniem (często łatwopalne)
- Transport zgodnie z ADR – zazwyczaj klasa 3 (ciecze łatwopalne) lub 6.1 (substancje trujące)
- Opakowania powinny być oznakowane symbolami GHS02 (łatwopalne), GHS06 (toksyczność ostra), GHS08 (działanie przewlekłe), GHS09 (zagrożenie dla środowiska)
- Wymagane środki ochrony osobistej (rękawice, maski, okulary, wentylacja)
Metody unieszkodliwiania i przetwarzania
- Spalanie w specjalistycznych instalacjach do odpadów niebezpiecznych (z oczyszczaniem gazów zawierających chlorowce)
- Destylacja rozpuszczalników w celu odzysku (recykling chemiczny)
- Odzysk w zamkniętym obiegu technologicznym – np. w urządzeniach regenerujących rozpuszczalniki
- Zakaz wylewania do kanalizacji lub środowiska naturalnego
- Wymagana ewidencja w BDO i odpowiednia klasyfikacja kodem odpadu (np. 14 06 03*)
Halogenowane rozpuszczalniki, choć skuteczne i powszechnie używane, stwarzają istotne zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska. Ich gospodarka odpadowa musi być prowadzona zgodnie z rygorystycznymi przepisami i wyłącznie przez wyspecjalizowane podmioty.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.