Azbest (pył i włókna) – składnik z Załącznika nr 4 do ustawy o odpadach

Azbest to nazwa zbiorcza dla grupy naturalnych minerałów włóknistych, które były powszechnie wykorzystywane w budownictwie i przemyśle ze względu na ich odporność na ogień, chemikalia i wysokie temperatury. Obecnie uznany za substancję silnie rakotwórczą, azbest w postaci pyłu i włókien został wpisany do Załącznika nr 4 do ustawy o odpadach jako składnik kwalifikujący odpady jako niebezpieczne.

Gdzie może występować azbest?

• W starych pokryciach dachowych z eternitu (płyty faliste i płaskie)
• W rurach wodociągowych i kanalizacyjnych z azbestocementu
• W uszczelkach, izolacjach termicznych i materiałach ognioodpornych
• W elementach starszych pieców, kotłów i przewodach kominowych
• W tkaninach przemysłowych (np. rękawice, kombinezony ognioodporne – starego typu)

Dlaczego azbest (pył i włókna) jest szkodliwy?

Azbest stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka – szczególnie w postaci pyłu i mikroskopijnych włókien:

• Wdychanie włókien azbestu może prowadzić do pylicy azbestowej, międzybłoniaka opłucnej i raka płuc
• Objawy chorób pojawiają się po kilkunastu lub kilkudziesięciu latach od ekspozycji
• Azbest nie rozkłada się biologicznie – włókna pozostają w płucach na zawsze
• Nie istnieje bezpieczne stężenie – nawet krótkotrwały kontakt z pyłem może być groźny
• Jest sklasyfikowany jako substancja kategorii 1A – rakotwórcza dla ludzi

Zasady przechowywania i transportu

Odpady zawierające azbest muszą być traktowane ze szczególną ostrożnością:

• Demontaż tylko przez przeszkolone firmy z odpowiednimi zezwoleniami
• Składowanie w szczelnych workach typu big-bag lub folii oznaczonej „Uwaga! Azbest”
• Zakaz łamania, cięcia i szlifowania wyrobów azbestowych
• Transport zgodny z przepisami ADR – jako odpady niebezpieczne (kod 17 06 01*)
• Dokumentowanie każdego etapu postępowania – od demontażu po składowanie

Metody unieszkodliwiania i zakaz recyklingu

Azbestu nie poddaje się recyklingowi – obowiązuje jego trwała eliminacja z obiegu:

• Składowanie na wyznaczonych składowiskach odpadów niebezpiecznych
• W niektórych krajach eksperymentalnie: unieszkodliwianie termiczne (bardzo kosztowne)
• Zakaz spalania – azbest nie ulega spaleniu, a włókna mogą się rozprzestrzeniać
• W Polsce obowiązuje „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest do 2032 r.”

Azbest to jedno z największych zagrożeń środowiskowych XX wieku – mimo zakazu stosowania od 1997 r., wciąż występuje w wielu miejscach i musi być systematycznie usuwany w sposób kontrolowany.

Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.