RED I — Dyrektywa 2009/28/WE

Pierwszy krok w stronę unijnej rewolucji energetycznej: obowiązkowe cele dla OZE, debiut kryteriów zrównoważoności i plany krajowe na miarę XXI wieku.

Cel ogólny

Dyrektywa RED I (2009/28/WE) wyznaczyła 20% udział odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii w całej Unii Europejskiej do roku 2020. Był to pierwszy prawnie wiążący cel dla wszystkich państw członkowskich, podzielony na indywidualne cele krajowe, zależne od punktu startowego danego państwa.

Transport

Sektor transportowy dostał specjalny próg: 10% energii odnawialnej do 2020 r. Mogło to być realizowane poprzez:

• biopaliwa (np. biodiesel, bioetanol),
• energię elektryczną wytworzoną z OZE, używaną w pojazdach elektrycznych i kolejach,
• biometan i inne paliwa alternatywne.

Kryteria zrównoważoności biopaliw

RED I wprowadziła pierwsze w historii UE kompleksowe zasady dotyczące biopaliw. Ich produkcja i stosowanie miały sens tylko wtedy, gdy faktycznie ograniczały emisje i nie niszczyły środowiska. Dlatego pojawiły się m.in.:

• Progi redukcji emisji GHG — biopaliwa musiały zapewniać określoną redukcję emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z paliwami kopalnymi (najpierw 35%, potem stopniowo wyżej).
• Zakaz surowców z terenów cennych przyrodniczo — lasy deszczowe, torfowiska, obszary chronione i rezerwaty przyrody zostały wyłączone z produkcji biopaliw.
• Pełna kontrola pochodzenia — system certyfikacji i monitoringu całego łańcucha dostaw biokomponentów.

Planowanie krajowe

Każde państwo członkowskie musiało przygotować Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych (NREAP). W planach określano m.in.:

• jak zostanie osiągnięty cel OZE,
• jakie instrumenty wsparcia zostaną wdrożone (dotacje, zielone certyfikaty, systemy feed-in),
• jakie sektory gospodarki będą objęte działaniami (energia elektryczna, ciepłownictwo, transport).

Komisja Europejska monitorowała postępy poprzez raporty i porównania celów z realizacją.

Znaczenie RED I

• Po raz pierwszy powiązano rozwój OZE z prawnie wiążącymi celami dla wszystkich państw UE.
• Stworzono jednolite ramy dla rozwoju rynku biopaliw, minimalizując ryzyko „paliw fałszywie ekologicznych”.
• Zainicjowano system krajowych planów i raportowania, który do dziś jest podstawą polityki klimatyczno-energetycznej w UE.

Ciekawostka

RED I była impulsem dla rozwoju pierwszej generacji biopaliw (z rzepaku, kukurydzy, trzciny cukrowej), ale jednocześnie wzbudziła debatę o konkurencji między „żywnością a paliwem”. Dyskusja ta doprowadziła do dalszych zmian w RED II i RED III. Opracowanie redakcyjne.