NOWE ESRS — raportowanie gospodarki o obiegu zamkniętym

Niniejszy materiał ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej.

1. Podstawa i zakres

W związku ze zmianami regulacyjnymi w obszarze ESG oraz działaniami legislacyjnymi na poziomie krajowym i unijnym, doprecyzowaniu ulegają obowiązki sprawozdawcze podmiotów objętych zakresem dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) oraz standardów sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju (ESRS). W ramach standardów tematycznych, kwestie gospodarki o obiegu zamkniętym są ujmowane w szczególności w standardzie ESRS E5.

Równolegle, na poziomie krajowym odroczono termin obowiązkowego raportowania ESG dla określonych kategorii przedsiębiorstw; do czasu wejścia w życie stosownych przepisów wykonawczych należy stosować regulacje przejściowe oraz przygotowywane wersje uproszczone standardów.

2. Zasada istotności (double materiality)

Podmiot raportujący dokonuje oceny istotności w ujęciu podwójnej istotności (wpływ na środowisko i społeczeństwo oraz istotność finansowa). Obowiązek ujawnienia powstaje w zakresie, w jakim zagadnienia obiegu zamkniętego wywierają istotny wpływ na działalność, wyniki, sytuację lub perspektywy podmiotu, bądź w jakim działalność podmiotu wywiera istotny wpływ na środowisko i społeczeństwo.

3. Obowiązki ujawnieniowe w obszarze obiegu zamkniętego (ESRS E5)

1. Polityki (E5-1): ujawnienie polityk dotyczących projektowania cyrkularnego, gospodarowania surowcami i odpadami, zapobiegania powstawaniu odpadów, współpracy w łańcuchu wartości oraz zasad due diligence w tym obszarze.
2. Działania i zasoby (E5-2): opis wdrożonych działań (programów, inicjatyw) wraz z przypisanymi zasobami (budżety, odpowiedzialności, kompetencje), w tym rozwiązań w zakresie ekoprojektowania, zwiększania udziału surowców wtórnych oraz symbiozy przemysłowej.
3. Cele i wskaźniki (E5-3): wskazanie mierzalnych celów (wartość bazowa, horyzont, jednostki miary) i kluczowych wskaźników efektywności, w tym docelowego udziału materiałów wtórnych oraz redukcji odpadów kierowanych do unieszkodliwiania.
4. Wejścia materiałowe (E5-4): dane dotyczące zużycia surowców z rozróżnieniem na surowce pierwotne, wtórne oraz odnawialne (z informacją o systemach certyfikacji), a także — jeżeli dotyczy — udział surowców krytycznych i rzadkich.
5. Projektowanie produktów i odpady (E5-5): opis rozwiązań projektowych służących trwałości, naprawialności, demontażowi i recyklingowi; wolumeny wytwarzanych odpadów (z podziałem na niebezpieczne i pozostałe) oraz ich dalsze losy (przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne formy odzysku, unieszkodliwianie), w tym wielkość odpadów nierecyklowanych.
6. Skutki finansowe (E5-6): identyfikacja i — o ile to wykonalne — kwantyfikacja istotnych ryzyk i szans finansowych związanych z dostępnością surowców, cenami materiałów oraz wymogami obiegu zamkniętego (wpływ na przychody, koszty, przepływy pieniężne i nakłady).

4. Granice sprawozdawczości i łańcuch wartości

Ujawnienia obejmują działalność własną, podmioty zależne objęte konsolidacją oraz — w zakresie wymaganym — łańcuch wartości (w górę i w dół). W przypadku ograniczeń w pozyskaniu danych podmiot raportujący ujawnia zakres braków, przyjęte założenia i metody szacunkowe oraz plan poprawy kompletności danych.

5. Wymogi dotyczące danych i metodologii

• Jednostki i okresy: stosowanie spójnych jednostek (kg/tony) i zasad agregacji; wskazanie okresu sprawozdawczego i danych porównawczych.
• Metodyka: opis źródeł danych, metod kalkulacji oraz stopnia wykorzystania szacunków; wskazanie systemów ewidencyjnych (zakupy, gospodarka odpadami, magazyn).
• Zapewnienie jakości: system kontroli wewnętrznej nad danymi niefinansowymi, w tym przeglądy kierownicze, walidacja i archiwizacja dokumentacji.

6. Odpowiedzialność i nadzór

Organ zarządzający odpowiada za ustanowienie ładu organizacyjnego w zakresie sprawozdawczości ESG, w tym za przypisanie ról i odpowiedzialności, zapewnienie zasobów oraz zatwierdzenie polityk i celów w obszarze obiegu zamkniętego. Zaleca się wyznaczenie funkcji koordynującej (compliance/ESG) oraz ustanowienie mechanizmów przeglądu i monitorowania realizacji celów.

7. Terminy i rozwiązania przejściowe

Uwzględniając decyzje krajowe w przedmiocie odroczenia obowiązków raportowych oraz prace Komisji Europejskiej nad uproszczonymi standardami, podmioty są zobowiązane do zapewnienia gotowości organizacyjnej, w tym przeprowadzenia oceny istotności, ustalenia wskaźników i przygotowania procesów ewidencyjnych, tak aby umożliwić terminowe i rzetelne raportowanie po zakończeniu okresu przejściowego.

8. Zapewnienie niezależnego poświadczenia

Sprawozdania podlegają niezależnemu poświadczeniu (assurance) na poziomie przewidzianym w przepisach (co do zasady poświadczenie o ograniczonej pewności, z możliwością podwyższenia do rozszerzonej), w zakresie obejmującym m.in. kompletność, rzetelność i spójność ujawnień, w tym danych dotyczących obiegu zamkniętego.

9. Rekomendacje organizacyjne

1. Przyjąć harmonogram wdrożenia, obejmujący mapowanie przepływów materiałowych, przegląd umów z dostawcami i operatorami odpadowymi oraz ustanowienie KPI.
2. Ustalić rok bazowy i systemy mierzenia, w tym integrację danych finansowych i operacyjnych.
3. Zapewnić mechanizmy audytu wewnętrznego i gotowość do poświadczenia zewnętrznego.

Zastrzeżenie: w przypadku rozbieżności między niniejszym opracowaniem a brzmieniem aktów prawnych, wiążące pozostają przepisy powszechnie obowiązujące oraz opublikowane standardy ESRS.