Inne odpady / restrykcyjne — Załącznik V (odwołania do list A/B Konwencji Bazylejskiej)

Załącznik V w unijnych przepisach dot. przemieszczeń odpadów to „strefa czerwonego światła” — odniesienie do Listy A (Annex VIII) i Listy B (Annex IX) Konwencji Bazylejskiej. Służy do jednoznacznej identyfikacji strumieni, które:
• są hazardowe (Lista A) — z zasady podlegają pełnej procedurze notyfikacyjnej i surowym ograniczeniom,
• lub odpowiadają wpisom z Listy B — ale tylko jeśli spełniają warunki czystości/jednorodności; w przeciwnym razie „awansują” do reżimu restrykcyjnego.

Co to oznacza w praktyce

• Lista A (Annex VIII): odpady z właściwościami niebezpiecznymi (np. toksyczne, żrące, łatwopalne, ekotoksyczne) lub zawartością substancji niebezpiecznych. Wymagana notyfikacja (PIC) i zgody wszystkich państw (wysyłki, tranzytu, przeznaczenia), umowa z instalacją oraz gwarancja finansowa.
• Lista B (Annex IX): strumienie „zielone” w warunkach czystości i przeznaczone na odzysk. Jeśli są zanieczyszczone lub niejednorodne → nie kwalifikują się jako „zielone” i wpadają do reżimu restrykcyjnego.
• Ograniczenia eksportowe: dla wielu strumieni z Listy A istnieją zakazy lub bardzo ograniczone możliwości eksportu poza UE / do krajów nie-OECD; konieczna jest weryfikacja kierunków i wyjątków.

Typowe przykłady strumieni „restrykcyjnych” (orientacyjnie)

• Odpady z POPs/PCB/rtęcią (oleje, urządzenia, sorbenty, osady) — wymagają specjalistycznego unieszkodliwiania/odzysku.
• Odpady rozpuszczalników i farb/lakierów, szlamy technologiczne, odczynniki chemiczne.
• Zużyte baterie i akumulatory (ołów, kadm, lit itp.).
• Odpady medyczne i podobne stwarzające zagrożenie biologiczne/chemiczne.
• Popioły, pyły, żużle zawierające metale ciężkie.
• Zużyte katalizatory z metalami szlachetnymi i/lub nośnikami niebezpiecznymi.
• EEE/WEEE (sprzęt elektryczny/elektroniczny) z komponentami niebezpiecznymi.

Skutki dla procesu i dokumentacji

• Notyfikacja (PIC) + zgody wszystkich właściwych organów.
• Umowa nadawca–instalacja (przyjęcie, właściwe zagospodarowanie, procedury ESM).
• Gwarancja finansowa/ubezpieczenie na wypadek zwrotu/awarii zagospodarowania.
• Dokument przemieszczenia towarzyszy przesyłce; śledzenie i potwierdzanie etapów.
• Klasyfikacja i oznakowanie: kod bazylejski (A/B), kod EWC (6-cyfrowy), właściwości niebezpieczne, ADR dla transportu i CLP dla mieszanin/substancji.

Granice kwalifikacji — kiedy „wpadasz” do Załącznika V

• Gdy odpad wykazuje cechy niebezpieczne lub zawiera substancje z wykazów (Lista A).
• Gdy strumień jest zanieczyszczony/niejednorodny i nie spełnia kryteriów Listy B (zielonej).
• Gdy przepisy szczególne klasyfikują go do reżimu restrykcyjnego niezależnie od deklarowanego odzysku.

Checklist zgodności (w 7 krokach)

1. Zidentyfikuj strumień: wpis A/B (Bazylea), kod EWC, właściwości H.
2. Określ cel: odzysk (R) czy unieszkodliwianie (D); dopasuj kody procesu (R1–R13 / D1–D15).
3. Sprawdź kierunek: do/z państwa OECD? możliwe zakazy/ograniczenia eksportu.
4. Wykonaj notyfikację: komplet załączników, charakterystyki, umowa, gwarancja.
5. Przygotuj logistykę: ADR, opakowania, etykietowanie, trasa i operatorzy.
6. Pre-acceptance w instalacji: parametry jakości, moce przerobowe, ESM.
7. Monitoruj realizację: potwierdzenia wysyłki/odbioru/odzysku lub unieszkodliwienia.

Uwaga dla przewozów w UE/PL

Reżim Załącznika V dotyczy transgranicznych przemieszczeń. Niezależnie od tego, niektóre państwa (w tym Polska) mogą nakładać dodatkowe obowiązki krajowe (np. monitorowanie wybranych strumieni) także przy przewozach wewnętrznych — warto zweryfikować lokalne wymagania przed wysyłką.