Typy pojazdów do przewozu odpadów – klasyfikacja zgodna z ADR
Przewóz odpadów niebezpiecznych podlega przepisom ADR. Niektóre ładunki (zwłaszcza w cysternach lub jako battery-vehicle) wymagają pojazdów specjalnych z ważnym świadectwem dopuszczenia ADR: EX/II, EX/III, FL, AT (oraz MEMU). Dla przewozów w opakowaniach (beczki/IBC) zwykle nie jest wymagany „typ” pojazdu, ale wciąż obowiązują wyposażenie, szkolenia i dokumentacja ADR.
Najważniejsze typy pojazdów wg ADR
| Typ pojazdu | Co oznacza (wg ADR) | Kiedy dotyczy (odpady – przykłady) | Nośnik ładunku | Wybrane wymagania |
|---|---|---|---|---|
| EX/II | Pojazd do przewozu materiałów i przedmiotów wybuchowych (klasa 1) – niższa wrażliwość/ryzyko niż EX/III. | Odpady pirotechniczne, niewybuchy przeznaczone do unieszkodliwiania (gdy dopuszczone do transportu). | Opakowania / czasem luzem wg przepisów klasy 1. | Konstrukcja przeciwpożarowa, wymagania elektryczne/hamulcowe, świadectwo ADR dla pojazdu. |
| EX/III | Pojazd do przewozu materiałów/przedmiotów wybuchowych o wyższych wymaganiach bezpieczeństwa. | Większe ilości odpadów klasy 1 o wyższej wrażliwości (jeśli dopuszczone). | Opakowania / luzem (zgodnie z działem 7 ADR). | Zaostrzone wymagania dot. izolacji cieplnej, konstrukcji, układów pojazdu; świadectwo ADR. |
| FL | Pojazd do przewozu płynów o temp. zapłonu ≤ 60°C w cysternach oraz gazów palnych w battery-vehicle; obejmuje też określone przypadki przewozu w kontenerach-cysternach/cysternach przenośnych. | Odpadowe rozpuszczalniki/benzyny (kl. 3) w cysternie; gazy palne (kl. 2) w battery-vehicle/MEGC; niektóre przypadki nadtlenku wodoru po zmianach ADR. | Cysterna stała/odejmowalna, kontener-cysterna, cysterna przenośna; battery-vehicle, MEGC. | Wymogi ppoż., układy elektryczne/wydech, hamulec zwalniający; świadectwo ADR dla pojazdu. |
| AT | Pojazd inny niż FL/EX/III/MEMU – do przewozu towarów niebezpiecznych w cysternach (np. żrące, trujące, inne klasy 3–9 niewymagające FL). | Odpady kwasów/ługów (kl. 8), niepalnych rozpuszczalników, toksycznych cieczy (kl. 6.1) w cysternie. | Cysterna stała/odejmowalna, kontener-cysterna, cysterna przenośna, MEGC (gdy dotyczy). | Wymogi konstrukcyjne lżejsze niż FL, ale pełne wymagania ADR dla cystern i wyposażenia. |
| MEMU | Ruchoma jednostka do wytwarzania materiałów wybuchowych (Mobile Explosives Manufacturing Unit). | Specjalistyczne operacje (górnictwo/budownictwo). Rzadko w odpadach. | Zabudowa technologiczna MEMU. | Wysoko specjalistyczne wymagania ADR; odrębne świadectwo. |
| OX (historycznie) | Pojazd do przewozu nadtlenku wodoru > 60% (UN 2015) w cysternach. Uwaga: kategoria OX była obecna w starszych wersjach ADR; w nowszych zmianach część przewozów H2O2 przyporządkowano pod wymagania pojazdu FL. | Odpadowy nadtlenek wodoru wysokiego stężenia (jeśli dopuszczony do przewozu jako odpad). | Cysterny. | W praktyce w PL świadectwa OX odwołują się do ADR 2015; obecnie zwykle stosuje się pojazdy FL – zawsze weryfikuj aktualną wersję ADR i wytyczne organu. |
„Pojazdy bez typu” – kiedy nie potrzeba EX/FL/AT?
Dla przewozu odpadów niebezpiecznych w opakowaniach/IBC (beczki, kanistry, małe kontenery) z reguły nie jest wymagane świadectwo dopuszczenia pojazdu jako EX/FL/AT. Nadal jednak obowiązuje pełne ADR część 8: szkolenia kierowcy (świadectwo ADR, jeśli wymagane), wyposażenie (gaśnice, sorbent, klin, kamizelki, okulary itd.), dokumentacja (KPO/BDO + dokument przewozowy ADR), oznakowanie tablicami barwy pomarańczowej/ nalepkami na sztukach przesyłki.
Przykładowy dobór pojazdu do odpadów
- Odpady rozpuszczalników palnych (kl. 3) w cysternie → pojazd FL.
- Odpady kwasów/ługów (kl. 8) w cysternie → pojazd AT (materiał cysterny zgodny z kodem L.. ADR).
- Odpady gazów palnych (kl. 2) w battery-vehicle/MEGC → pojazd FL.
- Nadtlenek wodoru > 60% (UN 2015) → historycznie OX; obecnie w praktyce wymagania jak dla FL (sprawdź bieżącą wersję ADR i organ krajowy).
- Odpady niebezpieczne w beczkach/IBC → zwykły pojazd (bez „typu”), ale z pełnym reżimem ADR dot. załogi/wyposażenia/oznaczeń.
Uwaga praktyczna
Klasyfikacja ładunku (klasa ADR, grupa pakowania, kod cysterny, ewentualne zakazy przewozu w cysternach) zawsze ma pierwszeństwo przed wyborem pojazdu. Przy odpadach kluczowe jest prawidłowe przypisanie UN oraz decyzja, czy przewóz w cysternie jest w ogóle dozwolony.
Podstawa prawna / źródła
- ADR, Część 9 – definicje i wymagania dla pojazdów (EX/II, EX/III, FL, AT; MEMU), w tym uwaga, że inne pojazdy nie potrzebują świadectwa typu. Źr.: ADR 9.1.1–9.1.2 (adrbook – wyciąg).[1]
- Definicja pojazdu FL (płyny o t.z. ≤ 60°C; gazy palne; battery-vehicle) – UNECE ADR Part 9 (PDF).[2]
- Definicja battery-vehicle (elementy połączone kolektorem, trwale zamontowane) – ADR 1.2.[3]
- Definicja AT (pojazd inny niż FL/EX/III/MEMU do przewozu w cysternach) – opracowania PL/UE na podstawie ADR.[4][5]
- OX – definicja historyczna (UN 2015, H2O2 > 60%); w PL informacja, że kategoria nie figuruje w ADR 2017 i praktycznie zastępowana wymaganiami FL – zawsze weryfikować aktualny stan prawny.[6][7][8]
Disclaimer: ADR uaktualnia się w cyklu dwuletnim. Zanim zlecisz transport, zweryfikuj aktualną wersję ADR i wymagania organu właściwego (np. TDT w PL), zwłaszcza przy nietypowych odpadach (H2O2, peroksydy, gazy).
