Opakowania do transportu odpadów – przegląd praktyczny (ADR + przykłady)

Najważniejsza zasada: najpierw klasyfikacja (UN/klasa ADR), potem dobór opakowania wg instrukcji pakowania (Pxxx) i ogólnych wymagań części 4 ADR. Opakowania muszą być typu UN i zgodne z odpowiednią instrukcją pakowania – chyba że zastosowanie mają zwolnienia (LQ/EQ) lub szczególne przepisy.

1) Zasady ogólne (co zawsze sprawdzasz)

• Jakość i wytrzymałość opakowania – „dobrego gatunku”, szczelne, odporne na typowe obciążenia transportowe (wstrząsy, układanie w stos), kompatybilne chemicznie z ładunkiem. Dotyczy opakowań, IBC i dużych opakowań. (ADR 4.1.1)
• Oznakowanie i zamknięcia – kod UN na opakowaniu, prawidłowe zamknięcie wg instrukcji producenta, brak zanieczyszczeń na zewnątrz. (ADR 4.1/5.2)
• Overpack / Salvage – opakowanie zbiorcze OVERPACK nie zastępuje wymagań dla paczek; „SALVAGE” stosuj dla uszkodzonych/wyciekających paczek (wymagane wyraźne oznaczenie SALVAGE). (ADR 5.1.2 i 4.1.1.19)

2) Świetlówki (lampy zawierające rtęć)

Klasyfikacja (często): UN 3506 „Mercury contained in manufactured articles” (klasa 8, nierzadko z zagrożeniem ubocznym 6.1). Instrukcja pakowania: P003 + PP90 – wymagane szczelne worki/linery nieprzepuszczalne dla rtęci, odporne na przebicie, które uniemożliwiają wydostanie się substancji niezależnie od położenia paczki; stosuj wypełniacze amortyzujące i separację, by zapobiec stłuczeniom. LQ: zwykle 5 kg na paczkę.

Rekomendowane rozwiązania

• Pudła 4G (tektura) UN z wewnętrznymi wkładami/linerem PP90; każda lampa w osobnej tulei lub owinięta, skrajne końce zabezpieczone.
• Kasety wielokrotnego użytku (plastik/metal) z wkładem workowym PP90 + przekładki tłumiące.
• Oznakowanie paczek: UN 3506 + PSN, nalepka klasy (8 oraz ewentualnie 6.1), strzałki orientacyjne przy obecności cieczy uwolnionej.

3) Akumulatory ołowiowe i inne „mokre” (kwasowe/alkaliczne)

Klasyfikacja: UN 2794 (kwasowe), UN 2795 (alkaliczne), UN 3028 (z wodorotlenkiem potasu), UN 2800 (niezlewne/non-spillable). Instrukcja pakowania: P801 – dopuszcza m.in. sztywne opakowania zewnętrzne, skrzynie ażurowe, palety; zawsze zabezpiecz zwarcia zacisków, stabilność w pionie i retencję elektrolitu. Dla UN 2800 istnieją odrębne warunki „non-spillable”.

Rekomendowane rozwiązania

• Palety + opaski + kuwety wychwytowe (folia stretch, separatory między bateriami), osłony zacisków.
• Wanny/pojemniki z tworzyw odpornych chemicznie (wokół akumulatorów) jako wtórne opakowanie zabezpieczające przed wyciekiem.
• Oznakowanie: UN + PSN, nalepka klasy 8, ewentualnie znak środowiskowy; zakaz przewożenia luzem w cysternach/zbiornikach.

4) Akumulatory litowe (Li-ion / Li-metal) – także odpadowe

Klasyfikacja: UN 3480 (Li-ion), UN 3090 (Li-metal); w sprzęcie – UN 3481/3091. Instrukcje pakowania: P903 (standard), P908 (uszkodzone/defektywne – bez natychmiastowego ryzyka termicznego), P909 (do unieszkodliwiania/recyklingu), P910 (prototypy/testowe), a w razie podwyższonego ryzyka P911 / duże opakowania LP906. Wspólne wymogi: ochrona przed zwarciem, niepalne materiały wypełniające, unieruchomienie i separacja.

Rekomendowane rozwiązania

• Opakowania kombinowane 4G/4H2 z wkładem niepalnym (np. mineralny), separatory, ochrony terminali; dla większych – duże opakowania LP903/LP904.
• Uszkodzone baterie – zgodnie z P908/P911, często wymagane dodatkowe środki (sorbenty, wentylacja, ograniczenia łączenia).
• Oznakowanie: nalepka 9A (baterie litowe), UN + PSN; dla małych ogniw mogą mieć zastosowanie przepisy szczególne (np. SP 188), ale w odpadach zwykle pełny reżim.

5) Małe ilości paliw i rozpuszczalników (kl. 3) – benzyna/diesel/farby/kleje

Przykłady UN: UN 1203 (benzyna), UN 1202 (olej napędowy), UN 1263 (farba), UN 1133 (kleje). Instrukcja pakowania: najczęściej P001 – szeroki katalog dopuszczonych opakowań (beczki 1A1/1H1, kanistry 3A1/3H1, pudła 4G itd.). Zwolnienia LQ: benzyna zwykle 1 L na opakowanie, diesel 5 L (sprawdź wpis w tabeli A dla konkretnego UN).

Rekomendowane rozwiązania

• Kanistry UN 3H1/3A1 (z odpowietrzeniem zgodnym z ADR), IBC 31HA1 dla większych ilości – gdy przewóz w opakowaniach; nie mieszaj niezgodnych towarów w jednej paczce.
• Oznakowanie: UN + PSN, nalepka kl. 3, strzałki orientacyjne (ciecze), znak środowiskowy gdy dotyczy.

6) Aerozole odpadowe (UN 1950)

Instrukcja pakowania: P207. Dla odpadów aerozoli obowiązuje dodatkowo zasada retencji cieczy i zapobiegania atmosferze wybuchowej (przepisy szczególne – praktyczne wytyczne branżowe): solidne opakowanie zbiorcze, które zatrzyma wolną ciecz (np. wkład chłonny) i umożliwi wentylację, aby nie wzrosło ciśnienie.

Rekomendowane rozwiązania

• Duże opakowania z wkładami chłonnymi + kratownice dystansowe; zawory aerozoli zabezpieczone przed przypadkowym naciśnięciem.
• Oznakowanie: UN 1950, nalepka 2.1/2.2 wg zawartości, stosowne znaki dodatkowe.

7) Stałe chłonne/filtry/ręczniki nasączone rozpuszczalnikami

Klasyfikacja (często): UN 3175 „Solids containing flammable liquid, n.o.s.” (kl. 4.1, PG II) – gdy brak wolnej cieczy; Instrukcja pakowania: P002 (z PP9 – wymóg badania szczelności PG II, ale zwolnienie gdy ciecz całkowicie zaabsorbowana w szczelnych workach).

Rekomendowane rozwiązania

• Pudła 4G z zamkniętymi workami wewnętrznymi (brak wolnej cieczy), wypełniacze obojętne; dla luzem – patrz przepisy masowe/wyjątki organu.
• Oznakowanie: UN 3175, nalepka 4.1; przy składzie mieszanin – nazwa techniczna w nawiasie (SP 274).

8) Chemikalia żrące (kl. 8) i różne (kl. 9) – ujęcie ogólne

W wielu przypadkach zastosowanie ma P001 (szeroki wybór opakowań). Krytyczne jest dobrać materiał opakowania (PE/PP/metal/liner) pod kątem korozji/permeacji, zostawić odpowiedni luz przy napełnianiu cieczy (ADR 4.1.1.4) i zastosować strzałki orientacyjne dla cieczy. Przy „niebezpieczne dla środowiska” dodaj odpowiedni znak.

9) Overpack i opakowania ratunkowe (SALVAGE) – kiedy i jak

• OVERPACK – do konsolidacji paczek; każda paczka w overpacku musi spełniać ADR, a sam overpack oznaczasz słowem „OVERPACK” oraz powtarzasz wymagane znaki (np. LQ, strzałki) jeśli nie są widoczne.
• SALVAGE – dla uszkodzonych/przeciekających paczek: opakowanie z dodatkową szczelnością i chłonnością, wyraźny napis „SALVAGE”; wewnątrz unieruchomienie i materiał obojętny/chłonny.

10) Mini-checklista przed załadunkiem

• Sprawdź UN/PSN/klasę i instrukcję pakowania (Pxxx) w Tabeli A ADR dla każdej pozycji.
• Dobierz opakowanie UN o odpowiednim poziomie wydajności (PG I/II/III) i materiale odpornym chemicznie.
• Zabezpiecz zwarcia (baterie), stłuczenie (świetlówki), wyciek (wkłady chłonne) i przegrzewanie (litowe).
• Oznakuj paczki: UN + PSN + nalepki klas + znaki dodatkowe (strzałki/LQ/środowisko), a overpack oznacz słowem OVERPACK.

---

Uwaga: ADR aktualizuje się co 2 lata. Zakres LQ/EQ, P-instrukcje i przepisy szczególne mogą się zmieniać – zawsze weryfikuj bieżące brzmienie ADR dla konkretnego numeru UN.