Procedura „HOT BATTERY” — postępowanie z rozgrzanymi bateriami litowo-jonowymi w sortowni odpadów

Instrukcja operacyjna dla zakładów gospodarki odpadami: wykrywanie, izolacja, chłodzenie, magazynowanie i dokumentowanie incydentów.

1. Cel i zakres

Celem procedury jest bezpieczne postępowanie z rozgrzanymi lub podejrzanymi o przegrzanie bateriami/pakietami Li-ion („hot battery”) wykrytymi na przyjęciu, liniach sortowniczych lub w magazynach lekkich frakcji. Procedura dotyczy wszystkich pracowników produkcji, BHP/POŻ oraz służb utrzymania ruchu.

2. Definicje

Hot battery — bateria/ogniwo/pakiet Li-ion wykazujące objawy przegrzania: nadmierna temperatura, dym, syk, zapach elektrolitu, odkształcenie/napęcznienie. Strefa kwarantanny — wyznaczone na zewnątrz, zacienione miejsce o utwardzonej nawierzchni, z pojemnikami niepalnymi do izolacji i chłodzenia. Zestaw HOT BATTERY — wyposażenie do bezpiecznej izolacji i przeniesienia „gorących” ogniw/pakietów.

3. Role i odpowiedzialności

• Operator linii: rozpoznanie objawów, zatrzymanie taśmy, powiadomienie brygadzisty, wykonanie izolacji zgodnie z procedurą.
• Brygadzista: koordynacja działań, decyzja o ewakuacji strefy, kontakt z BHP/POŻ i ewentualnie PSP.
• BHP/POŻ: nadzór nad chłodzeniem/izolacją, ocena ryzyka gazów, decyzja o powrocie do pracy, raport powypadkowy.

4. Wyposażenie minimalne („Zestaw HOT BATTERY”)

• Pojemnik metalowy z pokrywą (stal), oznaczony „HOT BATTERY”, z wypełnieniem: piasek lub vermikulit.
• Chwytaki/metrowe szczypce dielektryczne, łopata metalowa, hak.
• Termometr bezdotykowy (IR) lub kamera termowizyjna.
• Środki ochrony osobiste: rękawice żaroodporne, gogle/visor, półmaska filtrująca (P2/P3) do pracy w lekkim zadymieniu, odzież trudnopalna, obuwie ochronne.
• Gaśnice wodne mgłowe oraz dostęp do linii hydrantowej/kurtyny wodnej (w pobliżu linii i magazynów).
• Czujniki/monitoring: detekcja dymu, punktowe/IR, (opcjonalnie) czujnik HF/VOC w strefie kwarantanny.

5. Kryteria identyfikacji i alarmowania

• Wizualne: dym biało-szary, iskry/płomień, odkształcenie lub pęcznienie obudowy.
• Akustyczne: syk/strzelanie gazów.
• Zapach: ostry/słodkawy zapach elektrolitu.
• Termiczne: lokalny „hot spot” na taśmie/hałdzie (kamera IR/termometr bezdotykowy).

Alarm: operator natychmiast zatrzymuje taśmę i informuje brygadzistę. Przy dymie/płomieniach — uruchomić stałe instalacje gaśnicze i wezwać PSP zgodnie z planem ratowniczo-gaśniczym.

6. Procedura krok po kroku

6.1. Wariant A — brak płomieni, jedynie przegrzanie

1. Wstrzymać pracę linii w danej sekcji. Założyć środki OOP (rękawice żaroodporne, gogle/visor, półmaska P2/P3).
2. Używając chwytaka/szczypiec, nie ściskając ogniwa, ostrożnie przenieść baterię do metalowego pojemnika z warstwą piasku/vermikulitu (min. 10 cm).
3. Przykryć baterię piaskiem/vermikulitem tak, by była całkowicie odizolowana. Nie zamykać szczelnie pojemnika (pozostawić szczelinę odpowietrzającą).
4. Przenieść pojemnik do strefy kwarantanny na zewnątrz (zacienione, przewiewne miejsce, z dala od ruchu i materiałów palnych).
5. Monitorować temperaturę co 15–30 minut przez min. 2 godziny; jeśli stabilna i spada — pozostawić w kwarantannie (typowo 24 h).
6. Udokumentować zdarzenie (czas, miejsce, źródło strumienia, zdjęcie, działania).

6.2. Wariant B — dym/płomień

1. Natychmiastowa ewakuacja strefy bezpośrednio zagrożonej; brygadzista uruchamia stałe instalacje wodne (sprinkler/kurtyna) lub używa gaśnicy wodnej mgłowej do schładzania źródła i sąsiednich materiałów.
2. Wezwać PSP zgodnie z procedurą zakładową. Zabezpieczyć drogi dojazdowe.
3. Po stłumieniu płomieni kontynuować chłodzenie miejsca przez wydłużony czas (ryzyko ponownego zapłonu).
4. Usunąć nadpalone frakcje w promieniu co najmniej 1 m, kontrolując temperaturę kamerą IR.
5. Jeśli to możliwe, przenieść pozostałości pakietu do pojemnika metalowego z wypełnieniem i do strefy kwarantanny.

6.3. Wariant C — duży pakiet (e-bike/e-tool) bez płomieni

1. Wydzielić strefę 3–5 m, przygotować dwa pojemniki (rezerwa).
2. Używając dwóch osób z chwytakami i OOP, przenieść pakiet bez uderzeń i ułożyć w pojemniku na warstwie wypełnienia; nie przykrywać zbyt ciasno, umożliwić odpowietrzenie.
3. Transport do strefy kwarantanny i stały monitoring temperatury; rozważyć pasywne chłodzenie (kurtyna wodna na ścianie pojemnika, bez zalewania ogniwa).

7. Zasady izolacji i chłodzenia

• Priorytetem jest długotrwałe schładzanie i przerwanie kaskady termicznej; w większości przypadków stosować wodę (linie stałe/kurtyny/gaśnice wodne mgłowe) oraz separację materiałów palnych.
• Piasek/vermikulit służy do izolacji pojedynczych ogniw i wczesnych faz; przy rozgorzeniu materiałów — kluczowe są instalacje wodne.
• Zapewnić wentylację i kontrolę zadymienia (możliwe gazy drażniące). Przy konieczności wejścia w zadymienie — stosować ochronę dróg oddechowych.

8. Magazynowanie i przekazanie odpadu

• Po kwarantannie (zwykle 24 h, bez oznak aktywności) przenieść baterię do pojemnika transportowego przeznaczonego dla odpadów baterii Li-ion.
• Klasyfikacja i transport zgodnie z przepisami ADR/UN (np. UN 3480/3481; dla uszkodzonych/defektywnych — właściwe przepisy szczególne i instrukcje pakowania zgodnie z ADR). Przekazać wyłącznie do uprawnionego podmiotu.
• W ewidencji odpadowej stosować odpowiednie kody i oznaczenia (baterie litowe — odpad niebezpieczny; przechowywać dokumentację przekazania).

9. Dokumentacja, szkolenia, przeglądy

• Rejestr incydentów: data, miejsce, opis, źródło strumienia, zdjęcia/IR, działania, osoby, wnioski.
• Szkolenia: rozpoznawanie nośników baterii (e-papierosy, powerbanki, e-bike), obsługa zestawu HOT BATTERY, ćwiczenia praktyczne min. 2× w roku.
• Przeglądy: kwartalna kontrola kompletności wyposażenia i aktualność oznakowania stref/pojemników.

10. „Nie rób tego” — zakazy

• Nie zgniataj, nie przebijaj, nie uderzaj podejrzanych baterii.
• Nie zasypuj „na sztywno” i nie zamykaj szczelnie pojemnika — umożliw odpływ gazów.
• Nie używaj wyłącznie proszku/CO₂ bez długotrwałego chłodzenia — ryzyko nawrotu.
• Nie magazynuj pojemników „HOT BATTERY” w halach ani w pobliżu materiałów palnych.

11. Tabela decyzyjna (skrót)

Objaw	Działanie natychmiastowe	Dalsze postępowanie
Tylko wysoka temperatura, bez dymu	Zatrzymaj linię, OOP, przenieś do pojemnika z piaskiem/vermikulitem	Kwarantanna 24 h, monitoring temp., dokumentacja
Dym/płomień	Ewakuacja strefy, uruchom instalacje wodne/gaśnicę wodną mgłową, wezwij PSP	Długotrwałe chłodzenie, usunięcie nadpalonej frakcji, kwarantanna
Duży pakiet trakcyjny (bez płomieni)	Strefa 3–5 m, dwa pojemniki, przeniesienie bez udarów	Monitoring temp., chłodzenie pasywne, przekazanie do uprawnionego podmiotu

Uwaga: Procedurę należy dostosować do wymogów lokalnych służb PSP i przepisów ppoż./środowiskowych oraz do specyfiki instalacji. W przypadku wątpliwości decydują zalecenia służb ratowniczych i producentów baterii.