Prawo ochrony środowiska – Zasada przezorności

Zasada przezorności jest jednym z fundamentalnych założeń Prawa ochrony środowiska (ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r., Dz.U. z 2021 r. poz. 1973). Zakłada ona, że w sytuacjach, gdy istnieje ryzyko szkód dla środowiska lub zdrowia ludzi, należy podjąć działania zapobiegawcze, nawet jeśli wiedza naukowa na temat tych zagrożeń jest niepełna lub niepewna.

Kluczowe elementy zasady przezorności:

1. Działania prewencyjne
   • Zasada wymaga podejmowania działań zapobiegawczych w celu ochrony środowiska i zdrowia ludzi przed potencjalnymi zagrożeniami, zanim szkody wystąpią.
   • Decyzje powinny być podejmowane z uwzględnieniem ostrożności, nawet w przypadku braku pełnych danych naukowych.
2. Minimalizacja ryzyka
   • Nawet niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia szkody powinno skłaniać do działań mających na celu minimalizację ryzyka.
   • Szczególnie dotyczy to działalności o potencjalnie wysokim stopniu oddziaływania na środowisko, takich jak przemysł chemiczny, energetyczny czy gospodarka odpadami.
3. Kwestia braku pewności naukowej
   • Zasada przezorności ma zastosowanie w sytuacjach, gdy wiedza naukowa jest niekompletna, a zagrożenia są trudne do oszacowania.
   • Brak pełnej pewności co do skutków działań nie jest powodem do ich zaniechania, jeśli istnieje ryzyko szkód.
4. Etyka środowiskowa
   • Decyzje powinny być podejmowane z myślą o ochronie przyszłych pokoleń, zachowaniu bioróżnorodności i ochronie zasobów naturalnych.

Przykłady zastosowania zasady przezorności:

1. Zmiany klimatyczne:
   • Podjęcie działań redukujących emisje gazów cieplarnianych, mimo że ich pełny wpływ na środowisko w długim okresie jest trudny do przewidzenia.
2. Chemikalia i substancje toksyczne:
   • Wprowadzanie zakazów lub ograniczeń dla substancji, których wpływ na zdrowie ludzi i środowisko nie został jeszcze w pełni poznany (np. mikroplastiki, pestycydy).
3. Gospodarka wodna:
   • Ograniczenie poboru wód z rzek lub jezior, jeśli istnieje ryzyko zniszczenia ekosystemu, mimo braku jednoznacznych dowodów.
4. Energetyka jądrowa:
   • Zaostrzenie standardów bezpieczeństwa w elektrowniach jądrowych, aby zapobiegać awariom, mimo niskiego prawdopodobieństwa ich wystąpienia.

Znaczenie zasady przezorności:

• Zapobieganie szkodom: Ochrona środowiska i zdrowia ludzi przed skutkami działań, których konsekwencje mogą być trudne do odwrócenia.
• Odpowiedzialność ekologiczna: Podkreślenie znaczenia prewencji w działaniach gospodarczych i administracyjnych.
• Zrównoważony rozwój: Wspieranie długoterminowego podejścia do zarządzania zasobami naturalnymi.