Wymagania techniczne dla stacji gazu ziemnego (CNG/LNG)

1) Zakres i podstawa normatywna

• Wymagania dotyczą projektowania, budowy, przebudowy, napraw, modernizacji i eksploatacji stacji sprężonego (CNG) oraz skroplonego (LNG) gazu ziemnego.
• Rozporządzenie wykonawcze określa wymagania szczegółowe, spójne z normami branżowymi (m.in. PN-EN ISO 16923 — CNG oraz PN-EN ISO 16924 — LNG) oraz z przepisami dotyczącymi przestrzeni zagrożonych wybuchem (ATEX) i ochrony przeciwpożarowej.
• Obowiązki odnoszą się do operatora stacji (podmiotu eksploatującego), projektanta, wykonawcy i podwykonawców w zakresie zapewnienia zgodności z przepisami oraz integracji wymagań normatywnych w dokumentacji technicznej i procedurach.

2) Definicje i skróty (operacyjne)

• ESD — Emergency ShutDown (układ awaryjnego odcięcia/wyłączenia).
• SIS/SIF — system/ funkcje bezpieczeństwa (wg. dobrych praktyk inżynierskich), realizujące odcięcie i bezpieczne stany.
• Strefy Ex — przestrzenie klasyfikowane pod kątem atmosfer wybuchowych; dobór urządzeń zgodny z deklarowaną kategorią/markingiem Ex.

3) Wymagania projektowe i budowlane

• Lokalizacja i układ funkcjonalny: strefowanie technologii (sprężarkownia/parownice, zbiorniki, dystrybutory), drogi technologiczne i ppoż., dostęp dla PSP.
• Strefy Ex i uziemienia: klasyfikacja stref zagrożenia, uziemienia ładunków elektrostatycznych, wyrównanie potencjałów, ochrona odgromowa wg dokumentacji.
• Armatura i materiały: dobór mediów, ciśnień, temperatur (w LNG również kriogenika), kompatybilność materiałowa, zawory bezpieczeństwa i oddechowe.
• Rurociągi i łącza: zgodny z normami dobór średnic, PN/ANSI, kompensacja wydłużeń termicznych (LNG), urządzenia odcinająco-zabezpieczające.

4) Systemy bezpieczeństwa i automatyka

• ESD/odcięcia: przyciski E-STOP w dostępnych lokalizacjach, logiczne strefy odcięć (np. ESD-1 dystrybutory, ESD-2 sekcje technologiczne), bezpieczne stany urządzeń po zadziałaniu.
• Detekcja gazu i wentylacja: czujniki w przestrzeniach narażonych (sprężarkownie, kanały, wnęki), progi alarmowe, niezawodna wentylacja mechaniczna/naturalna.
• Monitoring i sterowanie: redundancja zasilania sterowania, rejestracja zdarzeń (alarmy, ESD, trendy), dostępny rejestr do wglądu organu i ubezpieczyciela.

5) Zasilanie elektryczne i niezawodność

• Zasilanie podstawowe i rezerwowe: zapewnienie bezpiecznego zatrzymania lub pracy w trybie awaryjnym (sprężarki, parownice, systemy ESD, detekcja, oświetlenie ewakuacyjne).
• Selektor awaryjny/ATS: automatyka przełączania źródeł (jeżeli przewidziana), testy okresowe i dokumentacja.

6) Dystrybutory i stanowiska tankowania

• Dystrybutory CNG/LNG: elementy odcinające, zawory awaryjne, zabezpieczenia przed nadmiernym ciśnieniem/temperaturą; zgodne z właściwymi normami branżowymi.
• Ręczne odcięcia i złącza: zawory odcinające przy każdym stanowisku; złącza kompatybilne z pojazdami tylko przy spełnieniu warunków bezpieczeństwa (blokady, czujniki położenia, itp.).

7) Wymagania eksploatacyjne i dokumentacyjne

• Komplet dokumentacji: opis techniczny, schematy P&ID i elektryczne, zestawienie urządzeń, instrukcja eksploatacji, instrukcja bezpieczeństwa/ppoż., klasyfikacja stref Ex, plan oznakowania.
• Rejestry i protokoły: przeglądy, próby szczelności, kalibracje, testy funkcjonalne ESD/detekcji/wentylacji, dziennik zdarzeń i usterek.
• MOC (Management of Change): ewidencja zmian, formalna akceptacja, aktualizacja dokumentacji i ocen ryzyka.

8) Naprawy, modernizacje i odbiory

• Zakres prac: identyfikacja urządzeń, opis zmian, testy po-montażowe; aktualizacja dokumentów „stan-istniejący”.
• Badania urzędowe: badanie wstępne przed uruchomieniem oraz badanie po naprawie/modernizacji w zakresie przewidzianym przepisami (organ właściwy: UDT/TDT); protokoły z wynikami badań i decyzje dopuszczające.

9) Samoobsługowe tankowanie CNG (self-service)

• Informacja i oznakowanie: wyodrębnienie stanowisk samoobsługowych, czytelna instrukcja użytkownika (tekst + piktogramy), oznaczenia zakazów/nakazów.
• Nadzór i alarmowanie: możliwość stałej obserwacji stanowisk przez personel; urządzenie do wezwania obsługi (sygnał dźwiękowo-optyczny) dostępne dla klienta.
• Bezpieczeństwo dystrybutora: ręczny zawór/wyłącznik bezpieczeństwa, rozwiązania eliminujące podawanie gazu przy błędnym podłączeniu, testy funkcjonalne w planie PM.

10) Ochrona przeciwpożarowa i ewakuacja

• Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego: scenariusze, drogi pożarowe, hydranty, punkty odcięć, dostęp służb ratowniczych.
• Wyposażenie ppoż.: dobór i rozmieszczenie podręcznego sprzętu, stałe instalacje (jeśli przewidziane), szkolenia i ćwiczenia.

11) Obowiązki operatora

• Zapewnienie stałej zgodności: utrzymywanie dokumentacji w stanie aktualnym, nadzór nad podwykonawcami, realizacja planów PM i testów.
• Szkolenia i uprawnienia: kompetencje personelu (operacje standardowe i działania w stanach awaryjnych), potwierdzone wpisami.
• Współpraca z organem właściwym: zgłoszenia do badań, udostępnianie dokumentacji i obiektu, realizacja zaleceń pokontrolnych.

12) Kontrola wewnętrzna (audyt)

• Audyt zgodności: okresowe przeglądy dokumentacji, oznakowania, stanu urządzeń, rejestrów; wnioski i działania korygujące.
• Próby funkcjonalne: harmonogramy testów ESD, detekcji, wentylacji i zasilania rezerwowego; ścieżka akceptacji.

Załącznik operacyjny — lista dokumentów „must-have”

• Instrukcja eksploatacji (wraz z procedurami awaryjnymi i kartami działań dla obsługi).
• Schematy P&ID, schematy elektryczne/automatyki, klasyfikacja stref Ex i plan uziemień.
• Instrukcja bezpieczeństwa/ppoż. z planem sytuacyjnym i wykazem E-STOP/odcięć.
• Rejestry przeglądów, kalibracji, testów funkcjonalnych, prób szczelności, dziennik zdarzeń.
• Protokoły badań wstępnych i po naprawie/modernizacji, decyzje dopuszczające do eksploatacji.
• Plan PM (utrzymania ruchu) oraz rejestr MOC (zarządzania zmianą).

Nota interpretacyjna: niniejszy materiał ma charakter informacyjny. Wiążąca jest treść właściwych przepisów i norm, a w sprawach spornych — interpretacje organu właściwego.