Substancje zakaźne to materiały zawierające drobnoustroje chorobotwórcze (np. bakterie, wirusy, grzyby, pasożyty), które mogą powodować choroby u ludzi lub zwierząt. Stanowią one zagrożenie epidemiologiczne i środowiskowe, dlatego zostały uwzględnione w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach jako substancje powodujące zakwalifikowanie odpadów jako niebezpiecznych.
Gdzie mogą występować substancje zakaźne?
- W odpadach medycznych (igły, gaziki, rękawiczki, opatrunki po kontakcie z krwią lub innymi płynami ustrojowymi)
- W materiałach biologicznych pochodzących z laboratoriów mikrobiologicznych
- W zwłokach zwierząt laboratoryjnych lub padłych z powodu chorób zakaźnych
- W odpadach pochodzących z izolatoriów, szpitali zakaźnych, weterynarii i służb sanitarnych
- W szczepionkach, próbkach diagnostycznych, kulturach mikroorganizmów
Dlaczego substancje zakaźne są niebezpieczne?
- Stwarzają ryzyko przenoszenia chorób zakaźnych – HIV, HBV, HCV, gruźlicy, salmonellozy, wścieklizny
- Mogą prowadzić do skażenia środowiska glebowego i wodnego
- Nieprawidłowe postępowanie może prowadzić do wystąpienia ognisk epidemicznych
- Niektóre mikroorganizmy mogą przeżyć w środowisku nawet kilka miesięcy
- Stanowią zagrożenie dla personelu medycznego, pracowników gospodarki odpadami i ogółu społeczeństwa
Zasady przechowywania i transportu
- Przechowywać w szczelnych, nieprzepuszczalnych opakowaniach jednorazowych, oznakowanych jako odpad zakaźny
- Przechowywać w temperaturze poniżej 10°C (do 72 h) lub zamrożone (jeśli dłużej)
- Transportować zgodnie z przepisami ADR – klasa 6.2 (materiały zakaźne)
- Wymagane są specjalistyczne pojazdy z chłodnią i rejestracją GPS
- Wszystkie opakowania muszą mieć oznaczenie UN 3291 (odpady medyczne zakaźne)
Metody unieszkodliwiania i przetwarzania
- Termiczne unieszkodliwianie w piecach do odpadów niebezpiecznych (spalanie w temp. min. 1100°C)
- Autoklawowanie – sterylizacja parowa pod ciśnieniem w temperaturze 121–134°C (dla odpadów nadających się do dezynfekcji)
- Mikrofale i dekontaminacja chemiczna (wybrane przypadki)
- Zakaz składowania bez wcześniejszej neutralizacji mikrobiologicznej
Odpady zawierające substancje zakaźne wymagają ścisłego reżimu sanitarnego. Ich niewłaściwa gospodarka stwarza poważne zagrożenia dla zdrowia publicznego oraz środowiska naturalnego.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.