Azbest to nazwa zbiorcza dla grupy naturalnych minerałów włóknistych, które były powszechnie wykorzystywane w budownictwie i przemyśle ze względu na ich odporność na ogień, chemikalia i wysokie temperatury. Obecnie uznany za substancję silnie rakotwórczą, azbest w postaci pyłu i włókien został wpisany do Załącznika nr 4 do ustawy o odpadach jako składnik kwalifikujący odpady jako niebezpieczne.
Gdzie może występować azbest?
- W starych pokryciach dachowych z eternitu (płyty faliste i płaskie)
- W rurach wodociągowych i kanalizacyjnych z azbestocementu
- W uszczelkach, izolacjach termicznych i materiałach ognioodpornych
- W elementach starszych pieców, kotłów i przewodach kominowych
- W tkaninach przemysłowych (np. rękawice, kombinezony ognioodporne – starego typu)
Dlaczego azbest (pył i włókna) jest szkodliwy?
Azbest stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka – szczególnie w postaci pyłu i mikroskopijnych włókien:
- Wdychanie włókien azbestu może prowadzić do pylicy azbestowej, międzybłoniaka opłucnej i raka płuc
- Objawy chorób pojawiają się po kilkunastu lub kilkudziesięciu latach od ekspozycji
- Azbest nie rozkłada się biologicznie – włókna pozostają w płucach na zawsze
- Nie istnieje bezpieczne stężenie – nawet krótkotrwały kontakt z pyłem może być groźny
- Jest sklasyfikowany jako substancja kategorii 1A – rakotwórcza dla ludzi
Zasady przechowywania i transportu
Odpady zawierające azbest muszą być traktowane ze szczególną ostrożnością:
- Demontaż tylko przez przeszkolone firmy z odpowiednimi zezwoleniami
- Składowanie w szczelnych workach typu big-bag lub folii oznaczonej „Uwaga! Azbest”
- Zakaz łamania, cięcia i szlifowania wyrobów azbestowych
- Transport zgodny z przepisami ADR – jako odpady niebezpieczne (kod 17 06 01*)
- Dokumentowanie każdego etapu postępowania – od demontażu po składowanie
Metody unieszkodliwiania i zakaz recyklingu
Azbestu nie poddaje się recyklingowi – obowiązuje jego trwała eliminacja z obiegu:
- Składowanie na wyznaczonych składowiskach odpadów niebezpiecznych
- W niektórych krajach eksperymentalnie: unieszkodliwianie termiczne (bardzo kosztowne)
- Zakaz spalania – azbest nie ulega spaleniu, a włókna mogą się rozprzestrzeniać
- W Polsce obowiązuje „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest do 2032 r.”
Azbest to jedno z największych zagrożeń środowiskowych XX wieku – mimo zakazu stosowania od 1997 r., wciąż występuje w wielu miejscach i musi być systematycznie usuwany w sposób kontrolowany.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.