Arsen (As) i jego związki to substancje o bardzo silnym działaniu toksycznym, historycznie wykorzystywane w przemyśle chemicznym, metalurgii oraz rolnictwie. Ze względu na ich wysoką szkodliwość dla ludzi i środowiska, zostały ujęte w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach jako składniki, które powodują zaklasyfikowanie odpadu jako niebezpiecznego.
Gdzie mogą występować arsen i jego związki?
- Popioły i szlamy z przemysłu hutniczego i metalurgicznego
- Środki ochrony drewna (zwłaszcza starsze preparaty zawierające arseniany)
- Pestycydy i herbicydy starszej generacji
- Stare barwniki, pigmenty i szkła kolorowe
- Odpady z produkcji półprzewodników i stopów specjalnych
- Zanieczyszczone gleby i osady w rejonach przemysłowych
Dlaczego arsen i jego związki są szkodliwe?
Arsen i jego związki są silnie toksyczne, kancerogenne i mutagenne. Działają niebezpiecznie nawet w bardzo małych stężeniach:
- Rakotwórczość – szczególnie nowotwory skóry, płuc, pęcherza i wątroby
- Toksyczne działanie na układ nerwowy i krążenia
- Uszkodzenia nerek i wątroby
- Zaburzenia skórne (przebarwienia, rogowacenie)
- Toksyczność dla środowiska wodnego – bioakumulacja w organizmach
Zasady przechowywania i transportu
Odpady zawierające arsen muszą być traktowane z najwyższą ostrożnością:
- Przechowywanie w szczelnych, chemoodpornych i oznakowanych pojemnikach
- Zapobieganie pyleniu i rozprzestrzenianiu się cząstek w powietrzu
- Magazynowanie w chłodnym, suchym miejscu z kontrolą dostępu
- Transport zgodnie z ADR – substancje o wysokiej toksyczności (klasa 6.1)
Metody recyklingu i unieszkodliwiania
Arsen i jego związki nie są poddawane klasycznemu recyklingowi. Stosuje się specjalistyczne techniki unieszkodliwiania:
- Stabilizacja chemiczna (np. związanie z żelazem w postaci trudno rozpuszczalnych arsenianów)
- Zestalanie i składowanie w składowiskach odpadów niebezpiecznych
- W przypadku cieczy – neutralizacja i sorpcja
- Spalanie w piecach obrotowych z zaawansowanymi systemami oczyszczania spalin (jeśli dotyczy)
Z uwagi na ekstremalne zagrożenie dla zdrowia i środowiska, odpady arsenowe muszą być obsługiwane wyłącznie przez uprawnione instalacje z zachowaniem pełnego nadzoru.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.