Antymon (Sb) i jego związki są stosowane w różnych gałęziach przemysłu – m.in. jako środki uniepalniające, dodatki do stopów metali czy katalizatory. Jednak niektóre formy chemiczne antymonu wykazują działanie toksyczne, a niektóre są podejrzewane o działanie rakotwórcze. Z tego względu ujęto je w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach jako składniki powodujące, że odpady są niebezpieczne.
Gdzie mogą występować antymon i jego związki?
- W tworzywach sztucznych jako dodatki uniepalniające (np. trójtlenek antymonu – Sb₂O₃)
- W przemyśle włókienniczym i chemicznym jako katalizatory (np. produkcja PET)
- W akumulatorach, stopach łożyskowych i stopach ołowiu
- W szkle i ceramice – jako środki klarujące i wybielające
- W farbach i pigmentach
- W osadach i pyłach z procesów metalurgicznych
Dlaczego antymon i jego związki są szkodliwe?
Niektóre związki antymonu wykazują właściwości toksyczne i mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi oraz środowisko:
- Podrażnienie skóry, oczu i błon śluzowych
- Toksyczność przy wdychaniu pyłów – objawy przypominające zatrucie metalami ciężkimi
- Możliwe działanie rakotwórcze – trójtlenek antymonu jest podejrzewany o wywoływanie nowotworów płuc
- Możliwość zaburzeń układu oddechowego i sercowo-naczyniowego
- Szkodliwość dla organizmów wodnych – bioakumulacja w osadach
Zasady przechowywania i transportu
Odpady zawierające antymon i jego związki muszą być przechowywane i transportowane z zachowaniem ostrożności:
- Pojemniki szczelne, niepylące, odporne chemicznie i oznakowane zgodnie z wymaganiami
- Magazynowanie w suchych, chłodnych pomieszczeniach z dobrą wentylacją
- Unikanie kontaktu z kwasami i utleniaczami
- Transport zgodnie z ADR, w zależności od klasyfikacji danego związku (często klasa 6.1 lub 9)
Metody recyklingu i unieszkodliwiania
Antymon może być częściowo odzyskiwany, ale jego związki zwykle wymagają unieszkodliwiania:
- Recykling ze stopów i zużytych akumulatorów (pirometalurgia)
- Spalanie odpadów organicznych zawierających Sb w piecach obrotowych z filtracją spalin
- Stabilizacja osadów zawierających antymon przed składowaniem
- Neutralizacja ciekłych odpadów – np. przez strącanie chemiczne
Odpady zawierające antymon powinny być obsługiwane przez specjalistyczne zakłady dysponujące technologiami redukcji emisji pyłów i związków lotnych.
Informacja: Ten artykuł dotyczy składnika wymienionego w Załączniku nr 4 do ustawy o odpadach, określającego substancje, których obecność czyni odpady niebezpiecznymi.