Polichlorowane bifenyle (PCB)
Polichlorowane bifenyle (PCB) to syntetyczne związki organiczne, które kiedyś były powszechnie stosowane ze względu na swoje wyjątkowe właściwości fizykochemiczne. PCB znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle, zwłaszcza jako izolatory w urządzeniach elektrycznych, nośniki ciepła i środki smarne. Ze względu na szkodliwość dla zdrowia i środowiska ich stosowanie jest obecnie zakazane.
Właściwości PCB
- Stabilność chemiczna – PCB są bardzo odporne na działanie czynników chemicznych, co sprawia, że trudno ulegają degradacji. Ta stabilność wydłuża czas ich aktywności, ale także sprzyja bioakumulacji.
- Odporność termiczna – PCB zachowują stabilność w szerokim zakresie temperatur, co czyniło je idealnymi do zastosowań jako nośniki ciepła i środki izolacyjne.
- Niska przewodność elektryczna – PCB mają bardzo niską przewodność elektryczną, co czyniło je popularnymi jako izolatory w transformatorach i kondensatorach.
- Rozpuszczalność w tłuszczach – PCB łatwo rozpuszczają się w tłuszczach, przez co mogą przenikać do organizmów żywych i gromadzić się w ich tkankach.
Zastosowania PCB
- Izolatory w urządzeniach elektrycznych – PCB były używane jako izolatory w transformatorach, kondensatorach i innych urządzeniach elektrycznych, gdzie istotna była wysoka stabilność i odporność termiczna.
- Nośniki ciepła – W układach chłodzenia i ogrzewania stosowano PCB ze względu na ich zdolność do przenoszenia ciepła przy zachowaniu stabilności.
- Dodatki w smarach i cieczach hydraulicznych – PCB wykorzystywano jako środki zwiększające właściwości smarne, zapewniające ochronę przed utlenianiem i korozją.
- Inne zastosowania przemysłowe – PCB były stosowane jako plastyfikatory, środki ognioodporne oraz dodatki w klejach i farbach.
Zagrożenia i Wycofanie PCB
Ze względu na szkodliwość dla zdrowia i środowiska, PCB są obecnie zakazane w większości krajów. PCB są trwałe, mogą się bioakumulować i wykazują działanie toksyczne na organizmy wodne, a także potencjalne działanie rakotwórcze dla ludzi. Skutki długotrwałego narażenia obejmują uszkodzenia wątroby, zaburzenia układu nerwowego oraz działanie immunotoksyczne i neurotoksyczne.
