Czy to, co dziś jesz, może mieć wpływ na przyszłość Ziemi? Okazuje się, że tak – i to większy, niż myślisz. Dieta planetarna to sposób odżywiania, który pomaga dbać o zdrowie i ogranicza degradację środowiska. W czerwcu sprawdzamy, co powinniśmy o niej wiedzieć, aby jeść zrównoważenie.
Czym jest dieta planetarna?
Dieta planetarna została opracowana przez grupę ekspertów z EAT-Lancet Commission – lekarzy, ekologów i naukowców z całego świata. Ich celem było stworzenie uniwersalnego modelu żywienia, który pozwala nie tylko żyć zdrowiej, ale także ograniczać wpływ człowieka na zmiany klimatu, degradację gleby i zanieczyszczenie wód.
Ważne jest to, że nie jest to kolejna moda żywieniowa – to plan ratunkowy dla planety i ludzi.
Dlaczego dieta ma wpływ na klimat?
Produkcja żywności odpowiada za ok. 30% globalnych emisji gazów cieplarnianych. Hodowla zwierząt (szczególnie krów) emituje ogromne ilości metanu. Intensywna uprawa roślin wymaga użycia dużych ilości pestycydów, nawozów i wody. Transport żywności na duże odległości to również kolejne obciążenie dla środowiska.
Zmieniając sposób jedzenia – możemy zmniejszyć emisje, zużycie wody i degradację ekosystemów. A przy okazji… żyć dłużej.
Główne zasady diety planetarnej
Dieta planetarna zakłada:
- Ograniczenie mięsa i nabiału – głównie czerwonego mięsa
- Większe spożycie warzyw, owoców i roślin strączkowych
- Zboża pełnoziarniste jako podstawa diety
- Zdrowe tłuszcze (głównie roślinne)
- Mało cukru i przetworzonych produktów
Proporcje w diecie klimatycznej:
- Warzywa i owoce: 50% talerza
- Białko roślinne (strączki, orzechy): 25%
- Produkty pełnoziarniste: 25%
- Mięso czerwone: maksymalnie 14 g dziennie (to tylko 1 burger na tydzień)
- Ryby, drób, jaja i nabiał – w umiarkowanych ilościach
Dieta planetarna a zdrowie
Badania wykazują, że stosowanie diety planetarnej może obniżyć ryzyko chorób serca, zmniejszyć zachorowalność na cukrzycę typu 2, pomóc w utrzymaniu prawidłowej wagi i przedłużyć życie nawet o 10 lat.
To więc nie tylko wybór dla planety, ale i inwestycja w własne zdrowie.
Czy to da się stosować w Polsce?
Zdecydowanie tak – chociaż może wymagać zmiany nawyków. Polska kuchnia tradycyjnie obfituje w mięso i ziemniaki, ale coraz więcej osób sięga po wegetariańskie dania, lokalne warzywa i kasze jako zamienniki.
Zamiast egzotycznych składników możemy korzystać z polskich zamienników:
- ciecierzyca zamienić na fasolę jaś
- quinoa na kaszę gryczaną
- mango np. na jabłko
Przykładowy jadłospis na 1 dzień
Śniadanie: owsianka z malinami, siemieniem lnianym i mlekiem roślinnym
Lunch: sałatka z fasolą, kaszą jaglaną, jarmużem i sosem z oliwy
Obiad: gulasz warzywny z soczewicą, marchewką i pieczoną dynią
Kolacja: kanapki z pastą z ciecierzycy, rukolą i ogórkiem kiszonym
Małe zmiany, wielki efekt
Nie musimy od razu rezygnować z ulubionych potraw. Wystarczy wprowadzać dni bezmięsne, kupować lokalne produkty i planować posiłki tak, żeby nie marnować jedzenia. O tym, dlaczego wiosna to idealny moment aby rozpocząć wprowadzanie klimatycznej diety pisaliśmy tutaj.
Każdy świadomy wybór tego co znajdzie się na talerzu to cegiełka w kierunku budowy lepszej przyszłości.
Dieta planetarna to realna odpowiedź na współczesne wyzwania – zdrowotne i klimatyczne. To styl życia, który łączy rozsądek z troską o przyszłość. Zamiast myśleć „muszę coś poświęcić”, warto spojrzeć na to jak na zysk – więcej energii, lepsze zdrowie czystsze środowisko.
