MARPOL (skrót od Marine Pollution, pełna nazwa: Międzynarodowa konwencja o zapobieganiu zanieczyszczaniu morza przez statki) to kluczowy międzynarodowy traktat opracowany przez Międzynarodową Organizację Morską (IMO) w celu ograniczenia zanieczyszczeń środowiska morskiego wynikających z działalności statków. Konwencja została przyjęta w 1973 roku, a następnie zmodyfikowana w 1978 roku poprzez tzw. Protokół MARPOL 1978.
Cele konwencji MARPOL
- Ochrona środowiska morskiego przed zanieczyszczeniem substancjami chemicznymi i odpadami z jednostek pływających.
- Ustanowienie norm dotyczących projektowania, budowy, wyposażenia i eksploatacji statków, aby minimalizować ryzyko zanieczyszczeń.
- Wprowadzenie zakazu nielegalnego zrzutu substancji szkodliwych do wód morskich.
Zakres konwencji MARPOL
Konwencja MARPOL składa się z sześciu załączników, z których każdy odnosi się do różnych rodzajów zanieczyszczeń:
- Załącznik I – Zanieczyszczenie olejami
- Dotyczy emisji olejów i ich mieszanin do wód morskich.
- Wymaga instalacji separatorów olejów i wód oraz przestrzegania wyznaczonych stref ochronnych.
- Załącznik II – Zanieczyszczenie przez szkodliwe substancje płynne w przewozie luzem
- Obejmuje chemikalia transportowane w formie ciekłej.
- Wprowadza procedury mycia zbiorników po ich opróżnieniu.
- Załącznik III – Zanieczyszczenie przez szkodliwe substancje w przewozie w opakowaniach
- Obejmuje transport substancji niebezpiecznych w kontenerach i opakowaniach.
- Nakłada obowiązek oznaczania niebezpiecznych materiałów oraz prowadzenia dokumentacji przewozowej.
- Załącznik IV – Zanieczyszczenie ściekami
- Reguluje zrzut ścieków komunalnych i sanitarnych.
- Wprowadza wymóg instalacji systemów oczyszczania ścieków na statkach.
- Załącznik V – Zanieczyszczenie odpadami stałymi
- Zabrania wyrzucania większości odpadów stałych do morza.
- Wprowadza zasady segregacji i przechowywania odpadów na statkach.
- Załącznik VI – Zanieczyszczenie powietrza
- Ogranicza emisję spalin, tlenków siarki (SOx), azotu (NOx) i gazów cieplarnianych.
- Promuje stosowanie paliw o niskiej zawartości siarki oraz technologii ograniczających emisje.
Kluczowe zasady konwencji MARPOL
- Strefy kontrolne (Emission Control Areas – ECAs): Wyznaczone obszary morskie, w których obowiązują bardziej rygorystyczne normy dotyczące emisji i zanieczyszczeń.
- Raportowanie zanieczyszczeń: Obowiązek raportowania incydentów, które mogą doprowadzić do zanieczyszczenia wód morskich.
- Inspekcje statków: Regularne kontrole prowadzone przez państwa portowe (Port State Control) w celu weryfikacji zgodności z MARPOL.
Korzyści wynikające z wdrażania MARPOL
- Zmniejszenie ryzyka katastrof ekologicznych spowodowanych wyciekami ropy naftowej i chemikaliów.
- Ochrona bioróżnorodności morskiej i zasobów rybnych.
- Ograniczenie emisji zanieczyszczeń do atmosfery, co przyczynia się do poprawy jakości powietrza.
Wyzwania związane z MARPOL
- Wdrażanie i egzekwowanie przepisów: Nie wszystkie kraje dysponują odpowiednimi zasobami, by skutecznie egzekwować przepisy konwencji.
- Koszty dla armatorów: Wdrożenie systemów zgodnych z MARPOL, takich jak oczyszczalnie spalin czy systemy uzdatniania wody, może być kosztowne.
- Dynamicznie zmieniające się regulacje: Rozwój technologii i zmiany klimatyczne wymagają regularnych aktualizacji norm.
Podsumowanie
MARPOL to jeden z najważniejszych dokumentów regulujących ochronę środowiska morskiego. Dzięki jego wdrażaniu możliwe jest ograniczenie zanieczyszczeń związanych z transportem morskim i zwiększenie bezpieczeństwa ekologicznego na morzach i oceanach.
