Konwencja MARPOL (Międzynarodowa Konwencja o Zapobieganiu Zanieczyszczaniu Morza przez Statki) ustanawia zbiór zasad mających na celu ochronę środowiska morskiego przed różnymi rodzajami zanieczyszczeń związanych z żeglugą. Kluczowe zasady obejmują zarówno działania prewencyjne, jak i regulacje dotyczące ograniczenia skutków zanieczyszczeń, jakie mogą wystąpić podczas eksploatacji statków.
1. Prewencja zanieczyszczeń wód morskich
- Zasada ta dotyczy minimalizacji wpływu działalności statków na środowisko morskie poprzez stosowanie systemów zapobiegawczych.
- Zakaz lub ograniczenie zrzutów substancji szkodliwych do wód morskich w normalnych warunkach eksploatacji.
- Wymóg stosowania nowoczesnych technologii i procedur zapobiegających zanieczyszczeniom, takich jak podwójne kadłuby w tankowcach.
2. Zróżnicowanie zanieczyszczeń według rodzaju
Konwencja dzieli zanieczyszczenia na różne kategorie, z których każda ma odrębne regulacje:
- Załącznik I: Zanieczyszczenia olejami (np. ropa, paliwa).
- Załącznik II: Szkodliwe substancje płynne przewożone luzem.
- Załącznik III: Szkodliwe substancje w opakowaniach.
- Załącznik IV: Ścieki.
- Załącznik V: Odpady stałe.
- Załącznik VI: Zanieczyszczenie powietrza.
3. Ochrona wrażliwych obszarów
- Wyznaczanie stref specjalnych (Special Areas) o szczególnej wrażliwości ekologicznej, w których obowiązują bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące emisji i zrzutów.
- Przykłady takich obszarów: Morze Bałtyckie, Morze Śródziemne, Arktyka, Morze Karaibskie.
4. Kontrola i inspekcje statków
- Regularne kontrole przeprowadzane przez państwa bandery oraz państwa portowe (Port State Control) w celu weryfikacji zgodności statków z wymaganiami konwencji.
- Wymóg posiadania odpowiednich dokumentów, takich jak świadectwa zgodności i dzienniki operacyjne.
5. Wprowadzenie technologii ograniczających zanieczyszczenia
- Promowanie i stosowanie technologii zapobiegających zanieczyszczeniom, takich jak:
- Skrubery (oczyszczanie gazów spalinowych).
- Oczyszczalnie ścieków.
- Systemy separacji oleju i wody.
- Wymóg stosowania paliw niskosiarkowych oraz alternatywnych źródeł energii, takich jak LNG.
6. Zasada odpowiedzialności
- Państwa, operatorzy statków i załoga są zobowiązani do przestrzegania przepisów MARPOL oraz do zapobiegania zanieczyszczeniom w trakcie normalnej eksploatacji i w sytuacjach awaryjnych.
- Obowiązek raportowania incydentów zanieczyszczeń oraz podjęcia działań ograniczających ich skutki.
7. Współpraca międzynarodowa
- Państwa będące stronami konwencji zobowiązują się do współpracy w celu ochrony środowiska morskiego.
- Współdziałanie w zakresie reagowania na incydenty zanieczyszczeniowe oraz wymiany technologii i wiedzy.
8. Transparentność i dokumentacja
- Obowiązek prowadzenia szczegółowej dokumentacji dotyczącej operacji statkowych:
- Dziennik olejowy.
- Dziennik odpadów.
- Dziennik operacji ładunkowych.
- Dokumenty te są przedmiotem kontroli podczas inspekcji.
9. Ograniczanie emisji gazów cieplarnianych
- Wprowadzenie wymogów dotyczących efektywności energetycznej statków (np. EEDI, SEEMP).
- Działania zmierzające do redukcji emisji CO₂, SOx i NOx z transportu morskiego.
10. Portowe systemy odbioru odpadów
- Obowiązek zapewnienia przez porty systemów odbioru odpadów stałych, ścieków i wód zęzowych od statków.
- Zapobieganie zrzutom odpadów z powodu braku możliwości ich utylizacji w porcie.
Podsumowanie
Kluczowe zasady konwencji MARPOL koncentrują się na prewencji, kontroli i minimalizacji skutków zanieczyszczeń związanych z żeglugą morską. Dzięki międzynarodowej współpracy oraz rygorystycznym regulacjom konwencja wspiera ochronę środowiska morskiego oraz promuje zrównoważony rozwój transportu morskiego.
