Konwencja Bazylejska

Konwencja Bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania odpadów i ich unieszkodliwiania

Konwencja Bazylejska to międzynarodowe porozumienie przyjęte w 1989 roku w Bazylei (Szwajcaria), mające na celu regulację transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych i ich unieszkodliwiania. Weszła w życie w 1992 roku i obecnie jest jednym z kluczowych dokumentów dotyczących ochrony środowiska na świecie.

Cele Konwencji

1. Ograniczenie przemieszczania odpadów niebezpiecznych między krajami:
   • Szczególnie zakazuje ich eksportu z krajów rozwiniętych do rozwijających się.
2. Zarządzanie odpadami w sposób przyjazny dla środowiska:
   • Promowanie działań mających na celu minimalizację produkcji odpadów oraz ich przetwarzanie w krajach, w których powstały.
3. Kontrola i nadzór nad przemieszczaniem odpadów:
   • Zapewnienie ścisłego monitorowania transgranicznego transportu odpadów oraz zgodności z międzynarodowymi normami.

Zakres Konwencji

Konwencja obejmuje:

• Odpady niebezpieczne, takie jak odpady zawierające metale ciężkie, rozpuszczalniki, odpady chemiczne, oleje i substancje toksyczne.
• Inne rodzaje odpadów, które mogą zagrażać zdrowiu ludzi lub środowisku.

Kluczowe postanowienia

1. Zasada uprzedniej zgody (Prior Informed Consent, PIC):
   • Przed eksportem odpadów do innego kraju, konieczne jest uzyskanie zgody od kraju przyjmującego i wszystkich krajów tranzytowych.
2. Zakaz eksportu odpadów:
   • Zakazuje eksportu odpadów do krajów, które nie są stronami konwencji, chyba że istnieją specjalne dwustronne porozumienia.
3. Obowiązek powrotu:
   • Jeśli odpady nie mogą być unieszkodliwione zgodnie z warunkami, muszą zostać odesłane do kraju eksportującego.
4. Zasada „bliskości”:
   • Odpady powinny być przetwarzane jak najbliżej miejsca ich powstania.

Implementacja w Polsce i Unii Europejskiej

• Polska ratyfikowała Konwencję w 1992 roku.
• Regulacje Konwencji Bazylejskiej są wprowadzone w Unii Europejskiej przez Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 dotyczące przemieszczania odpadów.
• W Polsce transgraniczne przemieszczanie odpadów jest kontrolowane przez odpowiednie przepisy krajowe oraz organy, takie jak Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ).

Wyzwania i krytyka

1. Nielegalny handel odpadami:
   • Mimo regulacji wciąż istnieją przypadki nielegalnego eksportu odpadów z krajów rozwiniętych do rozwijających się.
2. Brak możliwości przetwarzania w krajach rozwijających się:
   • Problemem jest ograniczona infrastruktura do bezpiecznego przetwarzania odpadów w krajach o niskich dochodach.
3. Nowe rodzaje odpadów:
   • Pojawienie się odpadów elektronicznych i plastikowych stawia nowe wyzwania dla Konwencji.

Znaczenie Konwencji

• Zapewnia ramy prawne dla ochrony środowiska przed skutkami niewłaściwego zarządzania odpadami.
• Promuje współpracę międzynarodową i zrównoważone podejście do gospodarki odpadami.