co to jest i skąd się biorą zanieczyszczenia powietrza?
Emisja gazów do atmosfery to proces uwalniania różnych gazów do powietrza, pochodzących zarówno z naturalnych źródeł, jak i z działalności człowieka. Emisje te wpływają na jakość powietrza, zdrowie ludzi, środowisko oraz klimat globalny.
W artykule przedstawiamy szczególnie ważny temat emisji gazów powstających na składowiskach odpadów – które są jednym z istotnych źródeł emisji gazów cieplarnianych i odorowych.
Skąd pochodzą emisje gazów?
Źródła naturalne emisji:
- aktywność wulkaniczna (dwutlenek węgla, dwutlenek siarki),
- rozkład materii organicznej w glebie i oceanach (metan, podtlenek azotu),
- oddychanie organizmów żywych.
Źródła antropogeniczne (wynikające z działalności człowieka):
- spalanie paliw kopalnych (energetyka, przemysł, transport),
- produkcja przemysłowa i chemiczna,
- rolnictwo (emisja metanu i podtlenku azotu),
- gospodarka odpadami (składowiska odpadów, spalarnie).
Emisja gazów ze składowisk odpadów
Składowiska odpadów komunalnych są jednym z istotnych źródeł emisji gazów do atmosfery. W wyniku rozkładu odpadów organicznych powstaje tzw. gaz składowiskowy, który zawiera:
- metan (CH₄) – 45–60%,
- dwutlenek węgla (CO₂) – 40–50%,
- siarkowodór (H₂S),
- amoniak (NH₃),
- lotne związki organiczne (LZO),
- inne związki gazowe w mniejszych ilościach.
Rozkład organicznej frakcji odpadów zachodzi głównie w warunkach beztlenowych (fermentacja metanowa). Proces ten może trwać przez wiele lat, nawet po zakończeniu eksploatacji składowiska.
Skutki emisji gazów składowiskowych
Emisja gazów ze składowisk powoduje:
- uwalnianie metanu – silnego gazu cieplarnianego, którego potencjał cieplarniany jest ok. 25 razy większy niż CO₂,
- emisję nieprzyjemnych zapachów (odorów),
- zagrożenia wybuchowe (metan),
- zanieczyszczenie wód gruntowych w przypadku nieszczelności instalacji,
- lokalne pogorszenie jakości powietrza.
Jak ogranicza się emisję gazów ze składowisk?
Nowoczesne składowiska odpadów są wyposażone w:
- systemy odgazowywania (studnie, drenaże gazowe),
- instalacje odzysku gazu składowiskowego do produkcji energii,
- pokrywy izolacyjne redukujące emisję do atmosfery,
- biofiltry neutralizujące odorowe składniki gazów.
Dzięki tym rozwiązaniom można znacząco ograniczyć emisję gazów cieplarnianych oraz poprawić ochronę środowiska wokół składowisk.
Najczęściej emitowane gazy do atmosfery
Wśród najczęściej monitorowanych i regulowanych gazów znajdują się:
- dwutlenek węgla (CO₂),
- metan (CH₄),
- podtlenek azotu (N₂O),
- tlenki azotu (NOₓ),
- tlenek węgla (CO),
- siarkowodór (H₂S),
- lotne związki organiczne (LZO),
- pyły zawieszone (PM).
Emisje gazów a prawo i regulacje
Emisje gazowe są ściśle regulowane zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym. Najważniejsze akty prawne obejmują:
- Dyrektywę 2008/98/WE o odpadach (dyrektywa ramowa),
- Dyrektywę 2010/75/UE o emisjach przemysłowych (IED),
- system EU ETS (handel emisjami),
- Porozumienie paryskie i Protokoły klimatyczne,
- przepisy krajowe (ustawa o odpadach, przepisy ochrony powietrza i środowiska).
Dlaczego monitorowanie emisji gazów jest ważne?
Systematyczny monitoring emisji gazów ze składowisk odpadów pozwala na:
- kontrolę ilości wydzielanych gazów cieplarnianych,
- zapobieganie zagrożeniom środowiskowym i zdrowotnym,
- spełnianie norm prawnych i raportowanie do odpowiednich organów,
- efektywne zarządzanie procesem odzysku gazu składowiskowego.
Podsumowanie
Emisja gazów do atmosfery, w tym emisja gazów ze składowisk odpadów, ma istotny wpływ na klimat i środowisko. Nowoczesne rozwiązania technologiczne, regulacje prawne oraz monitoring emisji pomagają ograniczać negatywne skutki tego zjawiska, przyczyniając się do ochrony powietrza i realizacji celów klimatycznych.
