System kaucyjny to jedno z kluczowych narzędzi gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), mające na celu zwiększenie poziomu selektywnej zbiórki opakowań i ich recyklingu. W Polsce jego start aktualnie zaplanowany na październik 2025 roku. Sprawdź, jak system będzie działać, kogo obejmie i jakie zmiany czekają konsumentów oraz przedsiębiorców.
Jak działa system kaucyjny w Polsce?
System kaucyjny w Polsce obejmie trzy typy opakowań:
- butelki PET do 3 litrów,
- puszki metalowe do 1 litra,
- butelki szklane wielorazowe do 1,5 litra.
Wysokość kaucji ma wynosić:
- 0,50 zł dla butelek PET i puszek,
- 1,00 zł dla butelek szklanych wielokrotnego użytku.
Sklepy o powierzchni powyżej 200 m² będą zobowiązane do odbierania opakowań i wypłacania kaucji. Mniejsze placówki będą musiały pobierać kaucję, ale zwrot opakowań będzie dla nich dobrowolny.
Część sieci już wprowadza rozwiązanie. Po fazie prób w wybranych lokalizacjach (czytaj) obecnie już we wszystkich ponad 950 sklepach Lidl testuje się butelkomaty (zwrotomaty), które pozwalają oddawać butelki PET i puszki w zamian za kupony rabatowe (5 gr – test pilotażowy, od czerwca 2025 – 10 gr) – www.lidl.pl
Terminy i harmonogram wprowadzenia systemu
- 1 października 2025 r. – start systemu kaucyjnego w Polsce.
- Do końca 2025 r. – okres przejściowy: w obiegu mogą się znajdować opakowania nieoznakowane jako kaucyjne.
- Od 2026 r. – wejście w życie kar dla firm, które nie przystąpią do systemu, w tym trzykrotna opłata produktowa.
- Od 2025 r. – obowiązek użycia co najmniej 25% recyklatu w butelkach PET (zgodnie z dyrektywą SUP).
Przepisy i ustawy regulujące system kaucyjny
Podstawą prawną jest:
- Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,
- która wdraża unijną Dyrektywę SUP 2019/904 dotyczącą ograniczenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.
Dodatkowe wytyczne wprowadza rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska, które określa:
- sposób znakowania opakowań,
- wymagane poziomy zbiórki (77% do 2028 r., 90% od 2029 r.),
- zasady działania operatorów systemu.
Co oznacza system kaucyjny dla konsumenta?
Kiedy kupisz napój w opakowaniu objętym systemem, zapłacisz dodatkową kaucję. Aby ją odzyskać:
- nie musisz mieć paragonu,
- opakowanie musi być niezgniecione i z zakrętką,
- możesz je zwrócić w dowolnym punkcie, który przyjmuje opakowania objęte systemem.
Zwrot będzie możliwy zarówno w dużych sklepach, jak i w mniejszych punktach, które zdecydują się uczestniczyć w systemie dobrowolnie.
Wymagania dla przedsiębiorców i sklepów
- Sklepy powyżej 200 m² muszą odbierać opakowania i wypłacać kaucję.
- Sklepy mniejsze – tylko obowiązek pobierania kaucji przy sprzedaży.
- Firmy wprowadzające produkty muszą:
- przystąpić do systemu (np. przez operatora),
- osiągać wymagane poziomy zbiórki lub
- zapłacić podwyższoną opłatę produktową.
- Od 2025 roku obowiązuje wymóg 25% recyklatu w butelkach PET.
Na co się przygotować?
System kaucyjny to duży krok w stronę zrównoważonego zarządzania odpadami. Jego celem jest ograniczenie śmiecenia, zwiększenie recyklingu i zamknięcie obiegu opakowań. Konsumenci będą musieli przyzwyczaić się do oddawania pustych butelek i puszek, a przedsiębiorcy – przygotować infrastrukturę do odbioru i przetwarzania opakowań. Więcej także na stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska
